Oinsá tempu pandemia ne’e interpela ita-nia estilu moris nian ohin no iha futuru?

Oinsá tempu pandemia ne’e interpela ita-nia estilu moris nian ohin no iha futuru?

Dili – Ohin loron ita moris iha situasaun foun (new normal) ho pandemia coronavirus. Coronavirus halo atu ita hotu sente nu’udar umanidade ida de’it, bele riku ka kiak, bele kulit mutin ka metan, bele matan xina ka metan. Mai ita FMA Timor-Leste nian no Indonesia, esperiénsia “estadu emerjénsia” ne’ebé lori “lockdown”, halo ita-nia uma sira mamuk husi foin-sa’e sira tanba hotu-hotu tenke respeita regra sira.

Husi parte pozitivu komunidade barak aproveita tempu ne’e atu haburas vida orasaun, vida fraterna no formasaun pesoál no hamutuk. Aleinde ne’e, iha momentu ne’ebé bele, Irmán barak sai bá periferia, atu halo asaun solidariedade no karidade ba maluk sira ne’ebé kiak, liuliu idade boot no hela mesak.

Molok remata estadu emerjénsia (26 Juñu oras 23.59), Irmán FMA  ho knaar diretora no ekónoma hetan konvokasaun husi Inspetora, Ir Alma Castagna, ba motivu rua: hato’o informasaun lubuk ida no halo reflesaun kona-ba oinsá tempu pandemia ne’e interpela ita-nia estilu moris nian, no hanoin haree ba ninia konsekuénsia husi aspetu ekonómiku, halo previzaun ba futuru. Onsá ita bele sai sustentavel bainhira ita-nia benfeitór sira hasoru difikuldade ekonómika no hamenus sira-nia tulun ka labele ona tulun? Autonomia no sustentabilidade sai ona tópiku ida husi kedas tinan 12 liubá. Ita iha sentru formasaun TOT, bakery no sewing ne’ebé ita presiza valorize liután. Ir Alma no ekónoma provinsiál husu atu aproveita no uza ita-nian rasik.

Depoizde input sira husi lian rua, Inspetora no ekónoma provinsiál, Ir Lanny Ganda, Irmán sira fahe ba grupu haat atu hanoin kona-ba hilin ruma liga ho vida komunitária no vida misaun nian.

Depoizde reflete no sharing iha grupu, Irmán sira hato’o iha asembleia buat ne’ebé sira propoin bai ta-nia moris. Konserteza ekonomia sei sai difisil, maibé, hanedsan Reitór-Mor hakerek ba Salezianu sira, ita sei buka iha “kriatividade hanesan ho ita-nia aman Don Bosco” atu nune’e maski “iha difikuldade no deskonfortu sira, falta meiu sira, labele lori prejuizu baita-nia foin-sa’e sira”.

Uluknanai ita buka atu moris ho estilu esensialidade nian, sobriedade nian,pobreza relijioza, atu la sai ezijente ba an rasik nia komodizmu. Tuir Ir Alma nia observasaun, sei iha Irmán balun ne’ebé matan la haree saida mak akontese iha mundu no iha ita-nia sorin-sorin huzi impaktu covid-19. Komunidade ida-idak tuir ninia perfíl, presiza foti medida sira tuir regra saude nian atu bele sai fatin seguru ba foin-sa’e sira, kolaboradór/a sira no Irmán sira.

Ir Alma fó feedback ba Irmán sira-nia sharing no enfatiza katak, husi proposta sira ne’e 5% de’it mak monu ba komunidade no 95% ba família no benfeitór sira. Nune’e nia husu “molok envolve ema selu, ita-nia kulit rasik selu saida?” Nia dehan katak, “se ita buka buat ne’ebé esensiál, Maromak sei buka dalan seluk”, maibé “Providénsia mai la’ós mai ita, ba foin-sa’e sira, ba misaun”. Kona-ba festa sira, Ir Alma hateten katak “agora la’ós tempu atu halo festa boot: halibur ema barak, la sukat hahán no hemu, dekorasaun…”. Ita hanoin katak agora tempu esensialidade no respeita regra distánsia sosiál.

Remata enkontru ho avizu ruma, hafoin iha tan enkontru konsellu inspetoriál, ne’ebé haree fali Ir Assunta Sumiko ninia lia-menon sira no Irmán sira nia proposta. Ikusmai husu atu ekónoma no inspetora prepara orientasaun sira atu haruka ba komunidade sira.

Tags: formasaun