PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 17 JUÑU 2020

 

Katekeze 7. Moisés nia orasaun

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Iha ita-nia itineráriu kona-ba tema orasaun nian, ita komprende katak Maromak nunka hadomi atu iha buat ruma ho harohan-na’in ‘fasil’ sira. No Moisés mós la’ós interlokutór ‘fraku”, husi kedas loron dahuluk ninia vokasaun nian.

Bainhira Maromak bolu nia, Moisés umanamente, nia ema “falladu” ida. Livru Ézodu deskreve mai ita iha rai Madian nian nu’udar fujitivu. Nu’udar joven nia sente laran-sadia ba ninia emar, no nia mós hamri’ik atu defende oprimidu sira. Maibé lalais de’it nnia deskobre katak, maski nia iha intensaun di’ak, husi nia liman la mai justisa, maibé violénsia. Nune’e ninia mehi glória nnian rahun: Moisés deskobre katak nia la’ós ona funsionáriu ho promesa, ho karreira lais ida, maibé em aida-ne’ebé soe ninia oportunidade, no oras-ne’e nia hein bibi sira ne’ebé la’ós ninian mós. No iha silénsiu rai-fuik maran Madian nian mak Maromak bolu Moisés ba revelasaun iha ai-hun ne’ebé lakan: «“Ha’u mak ó-nia Aman nia Maromak, Abraun nia Maromak, Isaac nia Maromak, Jacob nia Maromak”. Entaun, Moisés taka nia oin, tanba nia ta’uk atu hateke ba Maromak» (Ex 3,6).

Ba Maromak ne’ebé ko’alia, ne’ebé konvida nia atu tau matan filafali ba povu Israel, Moisés opoin ho ninia ta’uk, ninia objesaun sira: nia la dignu ba misaun ne’e, nia la hatene Maromak nia naran, Israel oan sira sei la fiar nia, nia nanál toos… No objesaun barak loos. Liafuan ne’ebé sai beibeik husi Moisés nia ibun, iha orasaun hotu ne’ebé nia dirije ba Maromak mak pergunta: “tanba sá?”. Tanba sá haruka ha’u? Tanba sá ó hakarak liberta povu ida-ne’e? Iha Pentateuku até iha pasajen dramátiku ida, iha-ne’ebé Maromak haksiak Moisés ba ninia falta konfiansa nian, falta ne’ebé impede nia atu tama iha rai promessa nian (kf Nm 20,12).

Ho ta’uk sira-ne’e, ho fuan ida-ne’e, ne’ebé dalabarak nakdoko, oinsá Moisés bele harohan? Defaktu, Moisés hatudu an ema hanesan ita. No ida-ne’e akontese mós ho ita: bainhira ita iha dúvida, maibé oinsá ita bele harohan? Ita la sente atu harohan. No tanba ninia frakeza ida-ne’e, aleinde ninia kbiit, mak ita sente impresaun. Nia simu knaar husi Maromak atu tranzmite Lei ba ninia povu, fundadór kultu divinu nian, mediadór mistériu sira aas liu nian, no tanba motivu ida-ne’e la hapara nia atu iha ligasaun metin solidariedade nian ho ninia povu, liuliu iha oras tentasaun no salan nian. Nia belit nafatin ba povu. No ida-ne’e grandeza ida bibi-atan sira-nian: la haluha povu, la haluha abut sira. Ida-ne’e mak Paulo dehan ba ninia bispu joven Timóteo: “Hanoin ó-nia inan no ó-nia avó-feto, ó-nia abut sira, ó-nia povu”. Moisés belun boot ho Maromak nune’e nia bele ko’alia ho Nia oin ho oin (kf Ex 33,11); no nia mantein belun boot ho ema sira to’o koko mizerikórdia ba sira-nia salan, ba sira-nia tentasaun sira, ba nostaljia derepente ne’ebé eziladu sira dirije ba pasadu, hodi hanoin bainhira sira sei hela iha Ejitu.

Moisés la nega Maromak, nune’e mós la nega ninia povu. Ni akoerente ho nninia raan, koerente ho Maromak nia lian. Moisés la’ós leader autoritáriu no despótiku; maibé livru Números define nia “ema haraik an no laran maus liu iha rai” (kf 12,3). Maski iha kondisaun privilejiadu nian, Moisés la para atu hola parte ba grupu kiak sira espíritu nian ne’ebé moris hodi halo konfiansa iha Maromak nu’udar viátiku iha sira-nia dalan. Ema ida povu nian.

Nune’e, Moisés nia modu apropriadu lia atu harohan mak intersesaun (kf Catecismo da Igreja Católica, 2574). Ninia fiar iha Maromak sai ida de’it ho ninia sentidu paternidade nian ne’ebé nia iha ba ninia emar sira. Eskritura deskreve nia ho liman nafatin hasae ba leten, ba Maromak, hanesan ho ninia an sai ponte entre lalehan no rai. Maski iha momentu difisil liu, maski iha loron ne’ebé povu hakribi Maromak no nia nu’udar sira-nia gia atu halo karau-oan osan-mean nian, Moisés la sente atu tau sees ninia emar sira. Sira ha’u-nia povu. Sira ó-nia povu. Sira ha’u-nia povu, Nia la nega Maromak no la nega povu. No nia dehan ba Maromak: «Povu ne’e halo salan boot ida: sira halo maromak ida osan-mean nian. Maibé oras-ne’em se ó perdua sira-nia salan… Se lae, hasai ha’u-nia naran husi ita-nia livru ne’ebé hakerek ona!» (Ex 32,31-32). Moisés la negosia povu. Nia mak ponte, intersesór. Rua hotu, povu no Maromak, no nia iha klaran. Nia la faan ninia emar sira atu halo karreira. Nia la’ós eskaladór, nia intersesór ida: ba ninia emar, ba ninia isin, ba ninia istória, ba ninia povu no ba Maromak ne’ebé bolu nia. Nia mak ponte. Ezemplu furak ba bibi-atan hotu ne’ebé tenke sai “ponte”. Tanba ne’e, hanaran pontifex, ponte. Bibi-atan sira mak ponte entre povu ne’ebé sira hola parte bá no Maromak, ne’ebé sira hola parte bá tanba vokasaun. Nune’e mak Moisés halo: “Perdua Na’i sira-nia salan, se ó la perdua karik, hasai ha’u husi ó-nia livru ne’ebé hakerek ona. Ha’u lakohi halo karreira ho ha’u-nia povu”.

No ida-ne’e mak orasaun fiar-na’in loloos sira kuda iha sira-nia moris espirituál. Maski sira esperimenta ema nia frakeza no sira-nia hadook-an husi Maromak, harohan-na’in sira-ne’e la kondena sira, la heuai sira. Intersesór nia atitude mak santu sira-nian, iha imitasaun Jezús nian, ita-nia advogadu no intersesór (kf Catecismo da Igreja Católica, 2577). No ohin mós, Jezús mak pontifex, nia mak ponte entre ita no Aman. No Jezús harohan daet mai ita, hatudu ba Aman kanek sira presu ita-nia salvasaun nian no harohan daet. No Moisés mak figura Jezús nian ne’eb’e ohin harohan mai ita, harohan daet mai ita.

Moisés ezorta ita atu harohan ho laran-manas hanesan Jezús nian, atu harohan daet ba mundu, atu hanoin katak mudnu, maski ho ninia frajilidade hotu, pertense nafatin ba Maromak. Ema hotu pertense ba Maromak. EMa maksalak aat liu sira, ema aat liu, dirijente sira ne’ebé korrutu liu, sira Maromak nia oan no Jezús sente ida-ne’e no harohan daet ba hotu. No mundu moris no dezenvolve tanba iha ema justu nia bensan, tanba orasaun ba laran-sadia, ba orasaun laran-sadia nian ida-ne’e, ema santu, ema justu, intersesór, saserdote, Bispu, Papa, leigu, batizadu naran de’it, hasa’e hodi la para ba ema sira, iha fatin no tempu hotu istória nian. Ita hanoin ba Moisés, intersesór. No bainhira ita hakarak kondena ema ruma no ita hirus iha laran – hirus halo di’ak maibé kondena la halo di’ak – ita harohan daet ba nia: halo nune’e sei tulun.