PAPA FRANCISCO NIA KATEKEZE – 3 JUÑU 2020

 

Katekeze 5. Abraun nia orasaun

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Iha lian ida ne’ebé derepente nalian iha Abraun nia moris. Lian ida ne’ebé konvida nia atu foti dalan ida ne’eb’e absurdu: lian ida ne’ebé dudu nia atu fokit nia an husi nia rain, husi ninia família nia abut sira, atu bá hasoru futuru doun ida, futuru ida oinseluk. No ida-ne’e bazeia ba promesa ida, ne’ebé presiza konfia. No konfia iha promesa ida la’ós fasil, presiza korajen. No Abraun konfia.

Bíblia nonok kona-ba patriarka dahuluk ninia moris pasadu. Lójika husi buat sira halo ita sujere katak nia adora divindade sira seluk; karik nia ema matenek ida, toman atu fihir lalehan no fitun sira. Na’i, defaktu, promote ba nia katak ninia dexendénsia sei sai barak hanesan fotun sira ne’ebé hakonu lalehan.

No Abraun bá. Nia rona Maromak nia lian no konfia iha ninia liafuan. Ida-ne’e importante: konfia iha Maromak nia liafuan. No ho viajen ne’e moris modu foun atu komprende relasionamentu ho Maromak; no tanba motivu ida-ne’e mak patriarka Abraun prezente iha tradisaun espirituál boot sira judaika, kristán no islámika nu’udar Maromak nia emar perfeitu, ho kapasidade atu submete an ba Nia, bainhira ninia vontade difisil mós, se la’ós inkomprensivel.

Nune’e, Abraun mak ema liafuan nian. Bainhira Mromak ko’alia, ema sai maksimuk Liafuan nain no nia moris fatin iha-ne’ebé miafuan husu atu hola isin. Ida-ne’e mak novidade boot ida iha ema nia dalan relijiozu: hahú atu komprende fiar-na’in nia moris nu’udar vokasaun, katak bolun, nu’udar fatin atu realiza promesa ida; no nia la’o iha mundu ne’e la’ós hodi lori todan ida enigma nian, maibé ho promesa ida-ne’e nia forsa, katak loron ida sei realiza. No Abraun fiar iha Maromak nia promesa. Nia fiar no bá, maski la hatene bá iha-ne’ebé – nune’e mak Surat ba Ebreu sira hateten (kf11,8). Maibé nia konfia.

Hodi lee livru Génesis nian, ita deskobre oinsá Abraun moris orasaun iha fidelidade kontínua ba Liafuan, ne’ebé periodikamente mosu iha ninia dalan. Atu habadak, ita bele dehan katak  iha Abraun nia moris fiar sai istória. Fiar sai istória. Abraun ho nia moris, ho ninia ezemplu, hanorin mai ita dalan ne’e, dalan iha-ne’ebé fiar sai istória. La haree Maromak iha fenómenu kósmiku sira de’it, nu’udar Maromak ida dook, ne’eb’e bele halo ema te’uk maka’as. Abraun nia Maromak sai “ha’u-nia Maromak”, ha’u-nia istória pesoál nia Maromak, ne’ebé gia ha’u-nia ain-hakat sira, ne’ebé la abandona ha’u; Maromak ha’u-nia loronloron nian, ha’u-nia maluk iha Aventura sira; Maromak Providénsia. Ha’u husu ba an rasik no husu bai mi: ita iha esperiénsia hanesan ne’e kona-ba Maromak? “Ha’u-nia Maromak”, Maromak ne’ebé akompaña ha’u, Maromak ha’u-nia istória pesoál nian. Maromak ne’ebé gia ha’u-nia ain-hakat sira, ne’ebé la abandona ha’u, Maromak ha’u-nia moris lorloron nian? Ita iha esperiénsia ida-ne’e” Ita hanoin uitoan kona-ba ne’e.

Testu orijinál liu istória espiritualidade nian fó sasin kona-ba Abraun nia esperiénsia ida-ne’e: Memorial Blaise Pascal nian. Testu hahú nune’e: «Maromak Abraun nian, Maromak Isaac nian, Maromak Jacob nian, la’ós filózofu no matenek-na’in sira-nian. Serteza, serteza. Sentimentu. Ksolok. Damen. Maromak Jezús Kristu nian». Memoriál ida-ne’e, hakerek iha pergamiñu ki’ik-oan ida, no hetan depoizde ninia mate hakerek iha filózofu ne’e ninia hatais ida, la espresa reflesaun intelektuál ida ne’ebé ema matenek ida hanesan nia bele hanoin kona-ba Maromak, maibé sentidu moris, ninia esperiénsia, kona-ba Maromak nia prezensa. Pascal até nota momentu presizu iha-ne’ebé nia sente realidade ida-ne’e, bainhira finalmente hasoru Nia: kalan 23 Novembru 1654. La’os Maromak abstratu ka Maromak kósmiku, lae. Maromak ida “ema”, bolun ida, Maromak Abraun nian, Isaac nian, Jacob nian, Maromak serteza nian, nu’udar sentimentu, katak ksolok.

«Abraun nia orasaun espresa an liuliu ho asaun: ema silénsiu nian, iha etapa ida-idak hari’i altar ida ba Na’i » (Catecismo da Igreja Católica, 2570). Abraun la hari’i templu ida maibé disemina dalan fatuk nian ne’ebé fó hanoin Maromak nia tránzitu. Maromak ida surprendente, hanesan bainhira halo vizita ba nia iha bainaka na’in tolu nia figura, ne’ebé nia ho Sara simu ho lais no haktuir ba sira Oan Isaac nia moris (kf Gen 18,1-15). Abraun iha tinan 100, no nia kaben 90, maizumenus. Sira fiar, sira konfia iha Maromak. No Sara, nia kaben, kous. Iha idade ne’e! Ida-ne’e mak Maromak Abrauan nian, ita-nia Maromak, ne’ebé akompaña ita.

Nune’e Abraun sai familiár ho Maromak, bele mós diskute ho Nia, maibé nafatin fiél. Nia ko’alia ho Maromak no diskute. To’o iha prova boot liu, bainhira Maromak husu atu sakrifika nia oan rasik Isaac, oan katuas nian, erdeiru ida mesak. Abraun, iha-ne’e moris nia fiar hanesan drama ida, hanesan la’o hodi lamas iha nakukun laran, iha lalehan ne’ebé la iha fitun nia okos. No dala barak akontese mós ho ita, la’o iha nakukun, maibé ho fiar. Maromak rasik hapara Abraun nia liman prontu ona atu taa, tanba haree ninia disponibilidade totál loloos (kf Gen 22,1-19).

Maun no biin-alin sira, mai ita aprende husi Abraun, aprende atu harohan ho fiar: rona Na’i, la’o, dialoga to’o diskute. Ita keta ta’uk atu diskute ho Maromak! Ha’u dehan mós buat ruma ne’ebé parese erezia ida. Dalabrak ha’u rona ema ne’ebé dehan mai ha’u: “Hatene. Buat ne’e akontese mai ha’u no ha’u hirus ho Maromak” – “Ó iha korajen atu hirus Maromak?” – “Loos, ha’u hirus” – “Maibé ida-ne’e forma ida orasaun nian”. Tanba oan de’it mak bele hirus ho papá no hafoin hasoru malu fali. Mai ita aprende husi Abraun atu harohan ho fiar, dialoga, diskute, maibé nafatin dispostu atu simu Maromak nia Liafuan no tau iha prátika. Ho Maromak, ita aprende atu ko’alia nu’udar oan ho nia papá: rona nia, hatán, diskute. Maibé transparente, hanesan oan ho papá. Nune’e mak Abraun hanorin atu harohan. Obrigadu.