Selebra Maria Auxiliadora ho Arcebispo Virgilio do Carmo SDB

Selebra Maria Auxiliadora ho Arcebispo Virgilio do Carmo SDB

Dili – Iha loron 25 Maio loro kraik, mak privelejiu bo’ot mai ami Irman sira iha Komunidade tolu iha Komoro tamba bele bele selebra Festa Maria Auxiliadora nian hamutuk ho Arcebispo Metropolitano Dili, Dom Virgilio do Carmo da Silva. Tamba loron 24 monu iha Domingu. Maski hela iha situasaun Estadu Emerjensia nia laran, ne’ebe halo ema ida-idak tenke hela iha uma no mantein distansia atu prevene-an husi Pandemia Covid-19, ida ne’e la hamate ami nia laran manas atu selebra Inan Doben Tulun nain nia festa ho Ksolok no animu. Ho prezensa Sua Excelencia nian halo ami sente ksolok profundu no hametin liutan tali unidade nian nu’udar feto-na’an iha Maria Auxilidora nia mahan. Hahu ho selebrasaun Eukaristia ne’ebe presidi husi Sua Excelencia, hafoin jantar hamutuk, Madre Provincial no taka ho Buona Note husi Sua Excelencia.

Iha omilia Amo Arcebispo dehan: “Hau agradese tebes ba Madre Rovincial ne’ebe konvida hau mai selebra hamutuk ho Irman sira FEsta Maria Auxiliadora, ita hotu nia Inan Doben nian iha ne’e. Iha situasaun Pandemia nian ne’e halo ita selebra Festa bo’ot sira iha uma laran hanesan iha Catacombe, ema la hatene saida mak ita halo. Hanesan: ‘Paskua, Assensaun Nai Nian, Ohin Maria Auxiliadora no sei Selebra Pentecoste’. Furak tebes ita Selebra Festa Maria Auxiliadora nian iha Novena Pentecoste, ho Maria nia tulun ita bele selebra Solenidade Pentecoste diak liu tan. Hare fali ba Leitura sira ohin nian, liu-liu iha Evanjellu ne’ebe koalia kona ba ‘Bodas de Cana’a’. konvida ita atu foti buat ruma husi ne’eba. Iha ne’e ita hare liu kona ba TUA, tua mak parte esensial iha festa no sinal ksolok nian. Tamba tua laiha festa la kompletu, iha ita nia kontestu Timor nomos fatin seluk. Hare Ksolok ita buka ksolok lo’os nian ne’ebe mai husi kontatu ho Jesus, tamba Nia mak halo Milagre Tua nian. Iha ita nia moris bainhira ita lakon kontatu ho Maromak, ita nia tua sei sai sin hotu. Tamba Nia mak we matan domin nian, fo sabor ba moris, fo gostu ne’ebe halo  ita la buka deit isin nia hakarak no ita la preokupa ho buat ne’ebe mai husi liur maibe buat ne’ebe mai husi laran. Se lae hanesan ema ne’ebe halo komik maibe maibe malirin deit. Ksolok ne’ebe laiha sensu, falta ánimu laiha entuziasmu. Ita presiza ánimu husi Jesus. Maria hatene deskobre buat ne’ebe los. Ho festa ida ne’e husu ita atu rekupra fali virtude sira iha ita nia moris, se lakon ona presiza rekonkista fali. Nune’e  ho leitura ohin nian konvida ita atu aprende husi Nain Feto nia attitude lima (5) ne’e: dahuluk: Moris nafatin hanesan Maria katak preokupa ba ema seluk. Maria hare ho matan fuan nian, inan nian, feto nian no belun nian iha Bodas de Kana’a. nia hare no intrvein kedas. Hanorin mai ita, fo atensaun hodi hakbesik. Nia iha kapasidade atu hare no detekta ema seluk nia terus. Maria reprezenta Kreda ne’ebe hatene rona. Daruak: Maria hare no intercede ho haraik-an husu, harohan nafatin mai ita. Liu husi orasaun Maria gia uma kreda. Hanorin ita Reza. Datoluk: Maria envolve ema hotu katak Nia sai fini komuñaun nian, kaer ema hotu atu servisu hamutuk, Nia kria ponte laos moru. Daha’at: Maria hatene husu ema seluk atu kumpri Jesus Nia hakarak. Nia harohan termina ho asaun konkreta. Dalima: Maria feto ne’ebe hatene hein, hatene hamrik iha momentu hotu ho esperansa, iha Kana’a, iha Kalvario no iha Senaklu. Esperansa mak virtude ne’ebe importante tebes iha ita nia moris, esperansa mak ita nia tua foun. Hare ba istoria ROSARIO nian, iha 1214 fo Rosario ba Saun Domingos. 1515 Apareisaun iha Mexiko, ba Saun João Diego.1571 Batalha Lepanto, iha ne’eba mak fo sai loron Rosario nian no 1809 Napoleão lori sai Amo Papa ba Exilio durante tinan  lima. Amo Papa husu ba sarani sira atu reza tersu. Tersu nia kbit mak esperansa. Iha ita nia istoria durante Pandemia Covid-19 ne’e, iha akontesimentu lubuk ida iha ita nia rai. Sira ne’ebe positive hetan Covid iha 24, tamba Timor enfrenta susar no terus durante tinan 24, ba ita familia Salesian 24 mak loron ita nia Inan nian. Iha 13 Maio, ami lori Ilas Nossa Senhora de Fátima nian sai husi Catedral liu ba Sentru Saude Vera-Crus, iha ne’ebe iha pasiente nain lima mak iha hela fatin isalamentu, depois de Ilas Nain Feto nian liu, loron tuir mai Amo Papa husu sarani hotu halo penitensia no loron tuir mai 15 Maio, sira nain 5 ba cek ran, negativu hotu no bele fila ba uma. Medico no sira hotu ne’ebe servisu iha fatin refere mos fo sasin katak ho Ilas Nain Feto nia vizita fo fali ba sira esperansa, forsa no aten brani atu servi maluk sira. Ita labele hein hare milagre bo’ot sira monu tun husi lalehan mai. Milagre mosu iha hahalok simplse lor-loron nian. Presisa ita nia matan moris atu rekoñese.

Me. Alma mos hato’o Buona note no liafuan agradesimentu nian ba Amo Arcebispo nia prezensa nune’e Madre dehan: hanoin fali ba Reitor Mor daha’at, D. Egidio Viganó dehan: Maria Auxiliadora mak Nain feto ba sira ne’ebe ba tempu defisil, tempu defisil tan problema politika, tan sarani sira nia moris no hare nia sasin ne’ebe furak, tan ne’e momentu ne’ebe Maria Auxiliadora tama no ita tenke husu ninia tulun. Ida ne’e nia dehan tinan 40 liu ba. D. Viganó hare do’ok, nia hare mos buat ne’ebe ohin Amo dehan iha Omilia. Maria tama bebeik iha momentu sira ne’ebe susar, iha momentu ida ne’e ita tenke hafoun no habo’ot ita nia domin ba Maria Auxilidora. Madre Geral dehan hotu ona Novena, ita hahu fila fali hodi tau intensaun ba sira ne’ebe moras,ba sira ne’ebe tau matan ba moras sira, no hau hanoin momentu ida ne’e ita hela iha uma, sama ita nia ain bebeik no momentu ita tenke hametin ita nia komuãun. Ita reza ba malu, ba komunidade sira, ba Kreda no ba sarani sira bele hatudu Maromak nia domin no laran sadia ba ema hotu.

Tuir Amo Arcebispo hato’o mos nia Buona Note: “Iha tempu ida ne’e obriga ita atu deskobre buat ruma oin seluk, molok tama Estadu Emerjensia, iha inundasaun bo’ot, be’e tama ami nia uma metru ida, be’e tunt iha tahu nakonu, ami presiza hamos no ke’e buka kanu be’e nian atu be’e foer sai. Depois tama semana Santa prepara ba semana Santa. Hotu tiha semana Santa, komesa rona ema hahu halerik kona ba hamlaha, halibur fali curia Diocesana atu hare saida mak sei  halo. Hare kona ba asistensia sosial. Iha ne’e mak hau realiza fali hau nia motto “Caritas Christi urbit es”, katak Jesus Nia karidade obriga atu halo diak. Agora tama ba tinan lima nu’udar Bispo mak foin halo ,bai-bainhalobuatne’ebejeral iha tempune’e bele hare mos liutan. Iha hau nia uma kotuk ami hadiak tiha no tau naran CASA MÃE MARGARIDA, Canosa sira mai dehan dedika ba Me. Margarida ne’ebe uluk servisu ho Amo Belo, Salesiano sira mai dehan ne’e ba Mama Margarida. Iha uma nia laran tau fos, mina no hahan sira atu Madre sira  ba sukat  hodi  fahe ba kiak sira, iha pro-kontra kona ba fatin ne’e . Amo Bispo nia uma sai fali fatin tau hahan.     Maibe ida ne’e mak hau nia maneira atu realiza hau nia motto. Durante ne’e  hau Misa iha televizaun deit. Ita agradese Maromak tamba ita la esperiensia buat ne’ebe iha fatin seluk enfrenta, iha timor mate laiha maibe lori ita atu bele moris diak liu tan no fo tulun ba malu. Hare grupo oi-oin sai atu fo tulun  ba malu. Ba hau tempo ida ne’e halo ita reflete ituan, liga fali ita nia esperiensia sira, buat ne’ebe ita koko ho esperiensia kongeragasaun no Kreda nian, atu bele estimula ita nia sarani sira. No halakan ita nia domin ba Maromak . Hau agradese tebes, tinan ne’e lolos ba Fatumaka. Tamba hau promote ona tinan ida selebra festa Maria Auxiliadora nian iha Fatumaka no tinan ida iha Komoro. Tinan ne’e komppleta tinan 30  nudar  salesiano iha 31 Maio. Agradese ba vokasaun Salesiano nian, hanesan Madre ohin dehan kona ba Karisma ne’ebe fo mai ita maski ita ba to’o iha ne’ebe deit karisma ne’e ema ida labele hasai husi ita.  Ita nafatin hamutuk ho ema barak iha komunidade tan ne’e tinan lima hau hela iha Lecidere hau la sente katak hau me sak. Hau nia alin sira preokupa katak hau hela mesak bele estress maibe ba hau laiha tempo atu sente mesak.  Ita agradese Maromak tamba fo mai ita karisma Salesiana hare ba DB, MM no MA mak riku soin ne’ebe labele mate deit ba ita nia-an maibe ita fahe ba ema seluk.  Dala  ida tan husu Irmán sira nia orasaun, Arque Dioseze ne’ebe luan, Nailiulik sira aumenta ba dadaun, problema mos aumenta ba dadaun, arque Dioseze iha cidade iha problema oi-oin, laos katak ita preparadu ba buat hirak ne’e hotu. Hau lao to’o agora lasente mesak tamba ho ita bo’ot sira nia orasaun ne’ebe tulun hau atu hetan dalan atu bele fo tulun ba sarani sira. Ikus Amo taka ho orasaun no fo bensaun ba ami.

Ami sente nakonu ho grasa no hakarak hato’o ami nia agradese wain ba Amo Virgilio ne’ebe ho domin no disponibilidade mai selebra ona Santa Misa iha Festa Maria Auxiliadora nian ho ami. Ami promote sei nafatin reza ba Amo nia intensaun sira. Maria Auxiliadora sei hamahan no proteje ita husi buat a’at hotu liu-liu sei suporta ita atu halao Nai Nia misaun ne’ebe saran mai ita ida-idak to’o rohan. Obrigada Barak.

Dili – Iha loron 25 Maio loro kraik, mak privelejiu bo’ot mai ami Irman sira iha Komunidade tolu iha Komoro tamba bele bele selebra Festa Maria Auxiliadora nian hamutuk ho Arcebispo Metropolitano Dili, Dom Virgilio do Carmo da Silva. Tamba loron 24 monu iha Domingu. Maski hela iha situasaun Estadu Emerjensia nia laran, ne’ebe halo ema ida-idak tenke hela iha uma no mantein distansia atu prevene-an husi Pandemia Covid-19, ida ne’e la hamate ami nia laran manas atu selebra Inan Doben Tulun nain nia festa ho Ksolok no animu. Ho prezensa Sua Excelencia nian halo ami sente ksolok profundu no hametin liutan tali unidade nian nu’udar feto-na’an iha Maria Auxilidora nia mahan. Hahu ho selebrasaun Eukaristia ne’ebe presidi husi Sua Excelencia, hafoin jantar hamutuk, Madre Provincial no taka ho Buona Note husi Sua Excelencia.

Iha omilia Amo Arcebispo dehan: “Hau agradese tebes ba Madre Rovincial ne’ebe konvida hau mai selebra hamutuk ho Irman sira FEsta Maria Auxiliadora, ita hotu nia Inan Doben nian iha ne’e. Iha situasaun Pandemia nian ne’e halo ita selebra Festa bo’ot sira iha uma laran hanesan iha Catacombe, ema la hatene saida mak ita halo. Hanesan: ‘Paskua, Assensaun Nai Nian, Ohin Maria Auxiliadora no sei Selebra Pentecoste’. Furak tebes ita Selebra Festa Maria Auxiliadora nian iha Novena Pentecoste, ho Maria nia tulun ita bele selebra Solenidade Pentecoste diak liu tan. Hare fali ba Leitura sira ohin nian, liu-liu iha Evanjellu ne’ebe koalia kona ba ‘Bodas de Cana’a’. konvida ita atu foti buat ruma husi ne’eba. Iha ne’e ita hare liu kona ba TUA, tua mak parte esensial iha festa no sinal ksolok nian. Tamba tua laiha festa la kompletu, iha ita nia kontestu Timor nomos fatin seluk. Hare Ksolok ita buka ksolok lo’os nian ne’ebe mai husi kontatu ho Jesus, tamba Nia mak halo Milagre Tua nian. Iha ita nia moris bainhira ita lakon kontatu ho Maromak, ita nia tua sei sai sin hotu. Tamba Nia mak we matan domin nian, fo sabor ba moris, fo gostu ne’ebe halo  ita la buka deit isin nia hakarak no ita la preokupa ho buat ne’ebe mai husi liur maibe buat ne’ebe mai husi laran. Se lae hanesan ema ne’ebe halo komik maibe maibe malirin deit. Ksolok ne’ebe laiha sensu, falta ánimu laiha entuziasmu. Ita presiza ánimu husi Jesus. Maria hatene deskobre buat ne’ebe los. Ho festa ida ne’e husu ita atu rekupra fali virtude sira iha ita nia moris, se lakon ona presiza rekonkista fali. Nune’e  ho leitura ohin nian konvida ita atu aprende husi Nain Feto nia attitude lima (5) ne’e: dahuluk: Moris nafatin hanesan Maria katak preokupa ba ema seluk. Maria hare ho matan fuan nian, inan nian, feto nian no belun nian iha Bodas de Kana’a. nia hare no intrvein kedas. Hanorin mai ita, fo atensaun hodi hakbesik. Nia iha kapasidade atu hare no detekta ema seluk nia terus. Maria reprezenta Kreda ne’ebe hatene rona. Daruak: Maria hare no intercede ho haraik-an husu, harohan nafatin mai ita. Liu husi orasaun Maria gia uma kreda. Hanorin ita Reza. Datoluk: Maria envolve ema hotu katak Nia sai fini komuñaun nian, kaer ema hotu atu servisu hamutuk, Nia kria ponte laos moru. Daha’at: Maria hatene husu ema seluk atu kumpri Jesus Nia hakarak. Nia harohan termina ho asaun konkreta. Dalima: Maria feto ne’ebe hatene hein, hatene hamrik iha momentu hotu ho esperansa, iha Kana’a, iha Kalvario no iha Senaklu. Esperansa mak virtude ne’ebe importante tebes iha ita nia moris, esperansa mak ita nia tua foun. Hare ba istoria ROSARIO nian, iha 1214 fo Rosario ba Saun Domingos. 1515 Apareisaun iha Mexiko, ba Saun João Diego.1571 Batalha Lepanto, iha ne’eba mak fo sai loron Rosario nian no 1809 Napoleão lori sai Amo Papa ba Exilio durante tinan  lima. Amo Papa husu ba sarani sira atu reza tersu. Tersu nia kbit mak esperansa. Iha ita nia istoria durante Pandemia Covid-19 ne’e, iha akontesimentu lubuk ida iha ita nia rai. Sira ne’ebe positive hetan Covid iha 24, tamba Timor enfrenta susar no terus durante tinan 24, ba ita familia Salesian 24 mak loron ita nia Inan nian. Iha 13 Maio, ami lori Ilas Nossa Senhora de Fátima nian sai husi Catedral liu ba Sentru Saude Vera-Crus, iha ne’ebe iha pasiente nain lima mak iha hela fatin isalamentu, depois de Ilas Nain Feto nian liu, loron tuir mai Amo Papa husu sarani hotu halo penitensia no loron tuir mai 15 Maio, sira nain 5 ba cek ran, negative hotu no bele fila ba uma. Medico no sira hotu ne’ebe servisu iha fatin refere mos fo sasin katak ho Ilas Nain Feto nia vizita fo fali ba sira esperansa, forsa no aten brani atu servi maluk sira. Ita labele hein hare milagre bo’ot sira monu tun husi lalehan mai. Milagre mosu iha hahalok simplse lor-loron nian. Presisa ita nia matan moris atu rekoñese.

Me. Alma mos hato’o Buona note no liafuan agradesimentu nian ba Amo Arcebispo nia prezensa nune’e Madre dehan: hanoin fali ba Reitor Mor daha’at, D. Egidio Viganó dehan: Maria Auxiliadora mak Nain feto ba sira ne’ebe ba tempu defisil, tempu defisil tan problema politika, tan sarani sira nia moris no hare nia sasin ne’ebe furak, tan ne’e momentu ne’ebe Maria Auxiliadora tama no ita tenke husu ninia tulun. Ida ne’e nia dehan tinan 40 liu ba. D. Viganó hare do’ok, nia hare mos buat ne’ebe ohin Amo dehan iha Omilia. Maria tama bebeik iha momentu sira ne’ebe susar, iha momentu ida ne’e ita tenke hafoun no habo’ot ita nia domin ba Maria Auxilidora. Madre Geral dehan hotu ona Novena, ita hahu fila fali hodi tau intensaun ba sira ne’ebe moras,ba sira ne’ebe tau matan ba moras sira, no hau hanoin momentu ida ne’e ita hela iha uma, sama ita nia ain bebeik no momentu ita tenke hametin ita nia komuãun. Ita reza ba malu, ba komunidade sira, ba Kreda no ba sarani sira bele hatudu Maromak nia domin no laran sadia ba ema hotu.

Tuir Amo Arcebispo hato’o mos nia Buona Note: “Iha tempu ida ne’e obriga ita atu deskobre buat ruma oin seluk, molok tama Estadu Emerjensia, iha inundasaun bo’ot, be’e tama ami nia uma metru ida, be’e tunt iha tahu nakonu, ami presiza hamos no ke’e buka kanu be’e nian atu be’e foer sai. Depois tama semana Santa prepara ba semana Santa. Hotu tiha semana Santa, komesa rona ema hahu halerik kona ba hamlaha, halibur fali curia Diocesana atu hare saida mak sei  halo. Hare kona ba asistensia sosial. Iha ne’e mak hau realiza fali hau nia motto “Caritas Christi urbit es”, katak Jesus Nia karidade obriga atu halo diak. Agora tama ba tinan lima nu’udar Bispo mak foin halo ,bai-bainhalobuatne’ebejeral iha tempune’e bele hare mos liutan. Iha hau nia uma kotuk ami hadiak tiha no tau naran CASA MÃE MARGARIDA, Canosa sira mai dehan dedika ba Me. Margarida ne’ebe uluk servisu ho Amo Belo, Salesiano sira mai dehan ne’e ba Mama Margarida. Iha uma nia laran tau fos, mina no hahan sira atu Madre sira  ba sukat  hodi  fahe ba kiak sira, iha pro-kontra kona ba fatin ne’e . Amo Bispo nia uma sai fali fatin tau hahan.     Maibe ida ne’e mak hau nia maneira atu realiza hau nia motto. Durante ne’e  hau Misa iha televizaun deit. Ita agradese Maromak tamba ita la esperiensia buat ne’ebe iha fatin seluk enfrenta, iha timor mate laiha maibe lori ita atu bele moris diak liu tan no fo tulun ba malu. Hare grupo oi-oin sai atu fo tulun  ba malu. Ba hau tempo ida ne’e halo ita reflete ituan, liga fali ita nia esperiensia sira, buat ne’ebe ita koko ho esperiensia kongeragasaun no Kreda nian, atu bele estimula ita nia sarani sira. No halakan ita nia domin ba Maromak . Hau agradese tebes, tinan ne’e lolos ba Fatumaka. Tamba hau promote ona tinan ida selebra festa Maria Auxiliadora nian iha Fatumaka no tinan ida iha Komoro. Tinan ne’e komppleta tinan 30  nudar  salesiano iha 31 Maio. Agradese ba vokasaun Salesiano nian, hanesan Madre ohin dehan kona ba Karisma ne’ebe fo mai ita maski ita ba to’o iha ne’ebe deit karisma ne’e ema ida labele hasai husi ita.  Ita nafatin hamutuk ho ema barak iha komunidade tan ne’e tinan lima hau hela iha Lecidere hau la sente katak hau me sak. Hau nia alin sira preokupa katak hau hela mesak bele estress maibe ba hau laiha tempo atu sente mesak.  Ita agradese Maromak tamba fo mai ita karisma Salesiana hare ba DB, MM no MA mak riku soin ne’ebe labele mate deit ba ita nia-an maibe ita fahe ba ema seluk.  Dala  ida tan husu Irmán sira nia orasaun, Arque Dioseze ne’ebe luan, Nailiulik sira aumenta ba dadaun, problema mos aumenta ba dadaun, arque Dioseze iha cidade iha problema oi-oin, laos katak ita preparadu ba buat hirak ne’e hotu. Hau lao to’o agora lasente mesak tamba ho ita bo’ot sira nia orasaun ne’ebe tulun hau atu hetan dalan atu bele fo tulun ba sarani sira. Ikus Amo taka ho orasaun no fo bensaun ba ami.

Ami sente nakonu ho grasa no hakarak hato’o ami nia agradese wain ba Amo Virgilio ne’ebe ho domin no disponibilidade mai selebra ona Santa Misa iha Festa Maria Auxiliadora nian ho ami. Ami promote sei nafatin reza ba Amo nia intensaun sira. Maria Auxiliadora sei hamahan no proteje ita husi buat a’at hotu liu-liu sei suporta ita atu halao Nai Nia misaun ne’ebe saran mai ita ida-idak to’o rohan. Obrigada Barak.

(Noemia de Deus FMA)