Loron 31 ho Maria
Loron 1
Nu’udar Igre
ja, ita dedika fulan Maiu ba Na’i-Feto no, iha loron dahuluk ida-ne’e, ita selebra mós S. José operáriu, padroeiru traballadór no família sira nian.
Papa Francisco, iha ezortasaun “Gaudete et exsultate”, fó hanoin mai ita katak ita hotu simu bolun atu sai santu/a, hodi moris ho domin no oferese ita-nia sasin iha okupasaun loroloron nian. Atu sai santu la presiza sai amlulik, relijioza ka relijiozu. Normalmente, ita iha tentasaun atu hanoin katak santidade ba de’it sira ne’ebé iha posibilidade atu halai husi okupasaun baibain. La’ós nune’e (kf.n.14).
Ita harohan tersu, hodi husu ba Sagrada Família atu tulun traballadór no família sira, liuliu sira ne’ebé hasoru difikuldade boot, atu moris iha profundidade.
Loron 2
“Liafuan sira-ne’e toos. Sé mak bele rona?” (Jo 6, 60). Dala ruma ita iha difikuldade atu komprende Jezús nia liafuan toos sira no dúvida no deskonfiansa halo ita la hakmatek. Ohin, ita simu konvite atu iha konfiansa, atu fiar iha buat ne’ebé Maromak rezerva mai ita, atu fiar iha ita-nia misaun! “Ami sei bá loos ne’ebé, Na’i? Ita mak iha Liafuan moris rohan-laek nian” (Jo 6, 68). Moris halo ho hilin sira, no Pedro nia resposta ida-ne’e halo ita hanoin, tanba tuir Jezús mak hilin ida ne’ebé, nu’udar sarani, ita tenke halo: la’o tuir hamaluk Jezús, konxiente kona-ba misaun ne’ebé ita hala’o, ka la’o mesak. “Hamri’ik bá” (Apóst 9, 34). Depoizde hanoin kona-ba ita-nia hilin sira, oras-ne’e tempu atu hala’o, atu halo dalan, atu sai misionáriu/a. Atu ita sai misaun!
Maria, tulun ami sai Jezús, ita Oan nia instrumentu! Tulun ami aseita misaun ne’ebé Maromak aprezenta mai ita, maski liafuan sira parese todan! Maria, atu ami, hanesan ita, sai ezemplu fiar nian, iha ami-nia sim ba Maromak, esperansa nian, iha ami-nia ksolok moris Liafuan nian no karidade, iha ami-nia disponibilidade ba ema seluk!
Loron 3
“Ha’u mai atu ha’u-nia bibi sira iha moris no moris naresin” (Jo 10, 10). Iha domingi Bibi-Atan Di’ak nian, Jezús dehan mai ita katak bibi sira hatene Bibi-Atan nia lian. Liuhusi lian mak bibi sira konfia no tuir Bibi-Atan. Bibi-Atan fali, bolu sira ho naran no fó moris ba sira, moris nakonu. Liuhusi lian mós, mai ita aprende konfia iha ita-nia inan sira. Iha loron ne’e, ita harohan bai nan sira atu sira barani deskobre maternidade (sai inan) ho ksolok, atu hodi simu inspirasaun husi Maria, sira hatene hatudu ba sira-nia oan dalan ida ksolok nian iha Jezús, Nia ne’ebé fó moris iha abundánsia mai ita. Ita harohan ba ema sira ne’ebé deside entrega moris ba atu serví Kristu nia Kreda. Atu Evanjellu sai sira-nia rikusoin boot liu!
Na’i, Ita ne’ebé Bibi-Atan Di’ak no haraik ba Ita-nia bibi sira moris nakonu to’o resin, bolu ami ho ami-nia naran, atu hodi rekoñese Ita, ami tuir Ita, ho fuan tomak, liuhusi domin ba ema hotu ne’ebé ami hakbesik bá.
Loron 4
Kristu, liuhusi ninia pasajen/páskua, leno oras lutu nian, loke odamatan nakukun mate nian lori ita iha jardín ksolok no furak. Moris-hi’as nia glória hatais ita ho grasa Espíritu nian no kose ita mina-morin ne’ebé kona no hakonu isin ho bálsamu moris foun nian. Kristu provoka lian, loke ita-nia fuan atu horik iha Nia, halo ita-nia fuan sai horik-fatin atu nakfilak nia. Kristu nia lian atrai ita ba buat invizivel sira no hasai ita husi relasaun aat sira.
Nia lian provoka iha ita atu hasae ita-nia halerik sira ba Nia. Ita hasae ita-nia lian no fihir metin iha Kristu hodi husik nia hakohak ita ho Nia domin.
Hanesan Maria, mai ita husik atu Na’i nia Liafuan hetan fatin iha ita no hola isin moris nian.
Loron 5
Adezaun ba Kristu mak núkleu ita-nia relasaun ho Aman. Basá, ita-nia relasaun ho Aman no relasaun ho Kristu labele haketak malu hanesan medalla ida ho oin rua. Basá, Jezús rasik hateten katak Nia ho Aman ida de’it!
Enkontru vitál ida-ne’e hanesan deskobre ita-nia an nu’udar ema nakonu ho domin no hetan hikas fali moris nia furak iha jestu ida-idak, iha ema ida-idak, iha instante ida-idak. Enkontru ida-ne’e lori ita atu lee akontesimentu hotu ita-nia ezisténsia nian iha eventu paskál nia roman no hakarak atu ema hotu hemu husi bee-matan hanesan sente gostu hanesan, rona lian hanesan.
Bibi-Atan Di’ak kontinua ko’alia neineik iha mane no feto ida-idak nia fuan, bolu ema ida-idak ba moris nakonu ksolok no esperansa nian, ho kapasidade atu supera no fó signifikadu ba terus no situasaun difisil ida-idak. Mai ita medita, hamutuk ho Maria, Kristu nia Mistériu Terus nian ne’ebé fó roman ba ita-nia kanek sira.
Aman Maromak, ida de’it ho Oan no Espíritu, ami husu Ita atu hasuli Ita-nia grasa iha mane no feto ida-idak nia fuan sira, hodi liberta sira husi terus no mate nia ukun no lori sira ba moris ida ne’ebé livre liután no haksolok ba beibeik.
Loron 6
Liutiha Jezús nia moris-hi’as de’it mak apóstoulu sira-nia misaun sai evidente. Apezarde halo kilómetru barak,moris hamutuk loroloron no rona buat hotu ne’ebé Jezús dehan ba sira, liutiha Ninia mate no moris-hi’as mak sira komprende buat hotu, katak, bainhira esperansa natubu iha dadeer Páskua nian mak sira hetan roman komprensaun nian. Depoizde halo jejún no harohan, Barnabé e Saulo simu husi Espíritu Santu sira-nia misaun. No, sá loos ha’u-nia misaun? Na’i, Ita hakarak ha’u bá iha ne’ebé? Saida mak ha’u tenke halo atu komprende, aseita no realiza buat ne’ebé Ita mehi mai ha’u? Ita ida-idak mak misaun.
Loron 7
Jezús iha Evanjellu ohin nian dehan mai ita: “Atan la boot liu nia Na’i, nia la boot liu fali ida ne’ebé haruka nia” (Jo 13, 16). Jezús, ho batizmu, haruka ita hotu bá misaun, la haree ba tinan moris, feto ka mane, kulti nia kór, ka estatutu sosiál. Iha mandatu ne’e nia oin, no tuir apóstolu sira nia ezemplu, ne’ebé ita rona iha leitura dahuluk ohin nian (Apóst 13,13-25), ita labele ta’uk atu bá, bá besik ka bá dook, atu haklaken ho ksolok, ho liafuan ka ho hahalok, Maromak nia Liafuan. Ohin, iha rozáriu, ita medita mistériu naroman nian, ne’ebé lori ita atu haree katak ita-nia moris ho Kristu mak roman. Dimensaun ida-ne’e it abele komprende liuliu iha Jezús nia vida públika. Mai ita husu roman no esperansa ba misaun ne’ebé Na’i entrega mai ita.
Mai ita hotu, batizadu no enviadu, liuliu ba foin-sa’e sira, ne’ebé ho sira-nia kbiit naturál, simu konvite atu hamri’ik no sai bá misaun ho esperansa, atu sira la kole atu buka sira nia vokasaun.
Loron 8
Iha Evanjellu ohin nian, Jezús dirije ba dixípulu sira hateten ba sira katak nia sei bá atu prepara fatin ida mai it ahotu, fatin ida ne’ebé ita sei bá liuhusi dalan ne’ebé Kristu halo, liuhusi Kristu. Ita sei medita Mistériu Terus nian, momentu ikus sira Jezús nian nu’udar ema, hodi halo dalan husi To’os Oliveiras nian to’o Gólgota, iha-ne’ebé, iha ai Krús nian, hari’i Ai-hun Moris nian. Jezús nia dalan hotu iha Rai ne’e, mak dalan ne’ebé Maria la’o tuir, Nia iNan no ita-nia Inan, husi maternidade to’o sa’e ba Jerusalém; husi festa kaben iha Kaná to’o Kalváriu, iha Krús hun. Ita bele imajina Jezús-Kosok-Oan foin moris iha Na’i-Feto nia liman, no tempu hanesan, Jezús nia isin mate hatún husi Krús iha ninia liman? Husi ksolok ba terus? Ne’e mak dalan ne’ebé ita konfia ba Maria, Na’i-Feto Inan Terus-Na’in no Esperansa nian.
Inan Esperansa nian, tahan ita-nia oan sira la’o-rai iha dalan moris nian; sustenta ami-nia fiar no ami-nia esperansa, halo ami sai dixípulu misionáriu ita-nia Oan nian, prontu no hamutuk ho maun-alin sira, la’o Dalan Krús nian.
Loron 9
S. João Paulo II, iha Surat Apostólika «Rosarium Virginis Mariae», afirma katak “resita Rozáriu la’ós buat seluk maibé ho Maria kontempla Jezús nia futar oin” (3). Iha Evanjellu ohin nian, S. João hatudu mai ita katak ema ne’ebé haree Jezús haree Aman, basá Aman horik ho Nia, no liafuan sira ne’ebé Nia dehan, Maromak rasik dehan liuhusi Nia… Iha espíritu devosaun nian ba Maria, ita medita mistériu ksolok nian, hodi husu ba Na’i-Feto atu tulun ita kontempla no adora Maromak.
Loron 10
…no ita kontinua dalan. DALAN… liafuan loroloron nian. EMA HOTU nia liafaun. Liafuan ne’ebé nafatin ko’alia no ba nafatin. Iha dalan iha ita-nia dada iis. Iha JEZÚS iha ita-nia dalan! EMa ida ne’ebé moris hi’as no hatudu mai ita oinsá sai Ema Foun! Ema normál, real, mane no feto sira ne’ebé, maski iha frajilidade no defeitu sira, Maromak buka sira no hakarak halo sira sai Ninian. Igreja ne’ebé mak la iha fatin ba ema: “Iha Aman nia uma iha horik-fatin barak”. “Oinsá ami bele hatene dalan?” (Jo, 14, 1-12). Oferese ba Maromak buat ne’ebé ita iha folin liu: moris no domin. Iha loron ne’e, ita haroham ba ema ida-idak, atu hetan iha Ida-Ne’ebé halo sira sente nu’udar mane no feto sira família fraterna ida nian, komunidade santa, komunidade ne’ebé nia servisu mai husi Espíritu Santu nia kbiit.
Ita husu ba Jezús, hodi Maria nia intersesaun, ita-nia Inan no Liurai-Feto, atu halo ita sai mane no feto sira iha dalan moris nian, nakonu ho jestu sira domin nian. Atu ita sai roman auténtiku domin nian: domin-obediénsia, domin-servisu, domin-vokasaun. Dalan difisil karik, ita aprende lorik Krús hanesan Nia, ho serteza katak “iha dalan nia rohan, iha lalehan”!
Loron 11
Iha semana V Tempu Páskua nian, liturjia ko’alia mai ita kona-ba domin no forsa mai husi fiar iha Maromak nia domin mai ita. Tanba ne’e, iha mistériu ksolok nian, ita medita iha ita-nia Inan Maria Santíssima nia aseitasaun, domin no ksolok, bainhira simu Maromak nia misaun ba nia ho liman nakloke no lahó sasukat.
Maria, ha’u-nia inan doben,ita-nia “sim” marka inísiu buat hotu nian, moris no ksolok tomak, bainhira ita aseita anju Gabriel nia proposta, bainhira ita iha korajen atu aseita Mesias iha ita-nia knotak no hari’i família Nazaré nian, ne’ebé sei sai família umanidade nian. Ita, Maria, mak kriatura ksolok tomak nian, ne’ebé, ho “sim” ida, hanorin ami moris no entrega ho fuan ttomak maski hasoru dezafiu sira.
Ita-nia “sim”, ita-nia korajen, ita-nia ksolok no ita-nia fiar inspira ami, Maria! Harohan ba foin-sa’e sira hotu. Lolo liman ba família sira hotu, knuuk ba kriasaun tomak, atu iha uma-kain ida-idak, iha damen, uniaun, tulun-malu no, liuliu, domin.
Loron 12
Iha fulan ne’e nia laran, ita la’o liuliu ho Maria nia apoiu. Ita tau iha ninia liman ita-nia ksolok no preokupasaun sira. Husi esperiénsia ita hatene katak moris la fasil mai ita hotu, no la dehan katak tanba ita sarani buat hotu la’o di’ak mai ita. Maski nune’e, Kreda haraik mai ita instrumentu ida ne’ebé halo ita-nia la’o-dalan sai forte liután no edifikante, nia haraik mai ita fiar iha Jezús Kristu, liuhusi Maria nia intermédiu. Nune’e, loron ba loron ita simu bolun atu luta kontra difikuldade sira ne’ebé mundu impoin, hodi manán an rasik kontra buat ne’ebé dudu ita atu halo aat no la halo di’ak. Ho serteza katak Virjen Maria lori ita ba Jezús Kristu, mai ita medita mistériu sira Rozáriu nian.
Loron 13
Orasaun rozáriu nian atraversa Jezús nia moris. Maria, nu’udar dixípula, halo dalan moris nian ida-ne’e hamutuk ho Kreda. Rozáriu moris mane no feto sira, husi kondisaun, idade no nasionalidade oioin, lori sira to’o iha Fátima atu selebra, iha altar mundu nian, don Damen nian husi Maromak. Na’i-Feto ne’ebé mosu nabilan liu loron, husu tinan atus ida liubá, orasaun ba damen. Ne’e urjénsia ida, atu hari’i damen iha dimensaun hotu moris nian.
Ita labele sai indiferente ba Papa Francisco nia apelu iha Loron Mundiál Damen nian iha tinan ida-ne’e: Damen nu’udar dalan esperansa nian: diálogu, rekonsiliasaun no konversaun ekolójika, katak tau matan ba ita-nia uma-komún,n, no hanesan Madre Mazzarello halo iha Mornese, hari’i “Uma Domin Maromak nian”.. Ida-ne’e mak, suporte ba ita-nia orasaun ohin nian.
Atu Maromak Damen nian haraik bensan mai ita no mai tulun ita. Atu Maria, Liurai Damen nia Inan no povu hotu raiklaran nia Inan, akompaña ita no apoia ita, iha dalan rekonsiliasaun nian.
Na’i-Feto damen nian,
Na’i-Feto dalan no servisu nian,
Na’i-Feto silénsiu no orasaun nian,
Na’i-Feto ternura no bondade nian,
Na’i-Feto Rozáriu Fátima nian, Harohan mai ami.
Loron 14
Jezús hatudu mai ita, iha Evanjellu ohin nian, dalan ba ksolok loos: hadomi no horik iha Ninia domin. Nia konvida ita atu tuir Ninia exemplu, iha momentu di’ak no susar nian loron ba loron, nafatin ho fuan ne’ebé hatene agradese no haksolok. Nune’e mmak ita fó sasin ba ema sira besik ita Maromak moris-hi’as.
Ohin ita selebra mós memória S. Matias nian – ne’ebé la pertense ba grupu inisiál Na’in Sanulu-resin-rua ne’ebé Jezús hili, maibé nia mak husi sira ne’ebé akompaña Ninia ministériu, no sai sasin ba Moris-Hi’as. S. Matias ezemplu forte nno nabilan, maski difikuldade sira ne’ebé nia hasoru, nunka deziste atu hela iha domin.
Iha Rozáriu ita medita mistériu Roman nian, no hodi Na’i-Feto nia intersesaun, ita buka loke an ba Maromak ho forma livre no ho aten-brani, loke an no adere ba Ninia projetu domin nian.
Aman Maromak, haraik mai ami loroloron, Espíritu Santu nia kbiit, atu ami husik Ita-nia domin nakfilak ami no halo ami sai sasin kona-ba Ita-nia esperansa, hodi serbisu ba Reinu.
Loron 15
Jezús fó mai ita misaun ida: sai ema sira ne’ebé kuda Domin! “Ne’e mak ha’u-nia ukun-fuan: imi hadomi malu bá nu’udar ha’u hadomi imi. La iha ema ida iha domin boot liu duké saran moris ba belun sira” (Jo 15, 12-13). Kristu nia paixaun mak esponente ass liu kona-ba Maromak nia domin ba umanidade. Iha krús ita hetan sentidu bai ta-nia moris no liuhusi nia mak Maromak kasu ita no halo sai livre. Ho domin rohan-laek Jezús mate mai ita iha krús. Hanesan Maria no hanesan Jezús, ita simu bolun atu hakohak krús, hodi haklaken ba mundu Maromak nia domin boot na naresin.
Na’i Jezús, ami husu Ita ba ami-nia família sira, ba ami-nia padre sira, ba semináriu no seminarista sira, atu, tuir Maria, sira kumpri ukun-fuan Domin nian, iha-ne’ebé “Anin Espíritu nian” interpela no inspira sira no halo sira sai ema sira ne’ebé kuda Esperansa, hodi haklaken Ita ba mundu ho ksolok.
Loron 16
Mundu dezafia ita atu sai Kreda foun ida, ne’ebé hakohak ninia membru sira no, ho sira, harahun muru sira… Maibé dalabarak ita haluha katak Kreda mak ita ida-idak, katak ita ida-idak iha papél ida iha resposta ida-ne’e, katak liuhusi ita-nia obra sira makbele hari’i realidade foun. Jezús nia liafuan sira kontinua sai revolusionária, tanba halo ita sai husi “comfort zone” ne’ebé ita toman ona, no halo ita barani lori Liafuan ba sira ne’ebé la hatene. Atu ita hatene sai hanesan Família Nazaré nian, ne’ebé, banati tuir nia, ita aseita sai ezemplu domin no saran-an nian. Ho Maria no José, ita simu Jezús iha ita-nia moris.
Inan doben, hamatan mai ha’u, ba ha’u-nia maun no biin-alin sira, ba ami-nia bibi-atan sira, tulun ami atu hatene simu Maromak iha ami-nia fuan no lori Nia ba ema sira ne’ebé presiza liu.
Loron 17
Leitura ohin nian husi livru Apóstolu sira nia Hahalok aprezenta Evanjellu iha movimentu. Misaun akontese iha dalan sira ne’ebé dala barak la klaru mai ita, maibé Espíritu mak protagonista no ita-nia knaar mak husik Nia gia ita. Hanesan ho Maria Nazaré nian, hanesan ho Filipe, nune’e mós ho ema barak iha istória no kontinua iha ita-nia tempu.
Ita harohan ba ema hotu ne’ebé haklaken Liafuan, atu sira husik Liafuan horik iha sira.
Na’i-Feto harohan daet mai ita nia Dioseze sira atu kuda fini esperansa nian ho liafuan no hahalok.
Loron 18
“Iha tempu ne’ebá, Jezús dehan ba nia eskolante sira: Bainhira Paráklitu mai, ida-ne’ebé Ha’u haruka bai mi husi Aman, Espíritu lia-loos nian, ne’ebé mai husi Aman, Nia sei fó sasin kona-ba Ha’u. No imi mós sei fó sasin, basá imi hamutuk ho Ha’u husi hahú” (Jo 15, 26). Ohin, ita kontinua simu Maromak nia bolun atu sai ninia sasin sira, “masin rai nian no roman mundu nian”, pessoalmente, liuhusi ita-nia parókia sira, organizasaun no instituisaun ekleziál sira. Kreda, ho nia membru sira hotu, iha misaun fó sasin Maromak nia Reinu liuhusi asaun no orasaun, iha konformidade ho Evanjellu Kristu nian.
Iha Rozáriu ohin, ita hanoin ba vokasaun relijioza no saserdotál sira atu sai sasin loloos Maromak nia Liafuan nian.
Iha loron ida-ne’e, iha Na’i-Feto nia ilas nia oin, ita aprende simu ho haraik-an Maromak nia planu mai ita-nia moris. Iha Nia de’it mak ita hetan “Dalan, Lia-loos no Moris” (Jo 14, 6).
Loron 19
“Ita bá iha-ne’ebé?” (Jo 16, 5). Liturjia Liafuan ohin nian revela mai ita dixípulu sira-nia tristeza tanba separasaun ho Jezús, Na’i Moris-Hi’as ne’ebé konsola sira. Iha ita-nia dalan ita la mesak. Kristu rasik sai prezente liuhusi Liafuan no Eukaristia, Nia husik hela Paráklitu atu inspira korajen atu atua no haklaken Liafoun Di’ak ba umanidade. Maski iha momentu difisil liu… ita rona lian ne’ebé dehan: “Keta ta’uk. Ha’u hamutuk ho ó atu tulun ó”. Domin mak salva umanidade, maibé presiza aprende hadomi no presiza aprende atu husik ema hadomi ita no tau matan ba domin nu’udar soin folin liu iha Moris nian. Mundu falta ideia Klara sira, falta prinsípiu orientadór sira ne’ebé tulun ita atu rekoñese mentalidade foun ida, ne’ebé haburas iha konxiénsia kona-ba solidariedade fraternal no inaugura kultura universál tau-matan nian.
Hodi medita iha mistériu terus nian, ita husu ba Maria, atu simu iha ninia hakohak inan nian no haraik grasa haraik-an no disponibilidade nian atu dehan “sim” ba Maromak nia projetu mai ita ida-idak.
Iha tinan provasaun nian ida-ne’e, ita husu Maromak nia Inan nia protesaun ba ita-nia Kreda Universál, atu sai livre husi perigu hotu, no sai ba beibeik sinál Kristu Moris-Hi’as nian iha mundu ne’e.
“Buat hotu ha’u Aman nian Ha’u nian, Espíritu simu husi Ha’u nian atu haklaken ba imi”. Espíritu hamutuk ho ita, ohin loron 20 Maiu, maibé ita presiza para no sente Na’i nia prezensa! Furak atu hatene katak ita la mesak. Espíritu Santu horik ho ita… Maibé, depende mai ha’u atu husik Nia gia. Ita ko’alia ho Maria kona-ba maneira oinsá ita-nia moris hatudu ka haktuir ksolok no husu nia tulun ita buras iha konfiansa.
Loron 21
Liturjia ohin selebra Apóstolu sira-nia preparasaun, anunsiadór sira Evanjellu nian ba tempu sira ne’ebé hakbesik daudaunr: “Uitoan tan no imi la haree ona Ha’u no uitoan tan no imi sei haree Ha’u”. Afirmasaun rua ne’e signifika abandonu no promesa, eskándalu no misaun. Iha “uitoan tan” ikus mak Kreda nia fiar sadere bá, iha Naroman ne’ebé sai husi Rate mamuk, Moris-Hi’as mak ita hetan ita-nia esperansa. Loloos, mistériu hotu Jezús nian mak roman, Nia “mundu nia naroman”.
Mai ita medita Mistériu Roman nian, no hodi Maria nia intersesaun, ita husik atu Evanjellu Moris nian leno ita-nia família sira no iha nia haree moris nu’udar don ida.
Ba jornalista no profisionál sira hotu Komunikasaun Sosiál nian, atu iha sira-nia konteúdu sira no iha sira-nia modu komunika nian, sira hatene haburas respeitu no defeza ba ema nia dignidade no bele fó kontributu di’ak ba implementasaun kultura moris nian.
Loron 22
Iha Rozáriu ohin nian, ita sei medita mistériu dolorozu. Reza mistériu sira-ne’e katak hanoin Jezús nia paixaun, ne’ebé tan domin mai ita lori Nia ba krús. Domin totál, la sukat, liuhusi ida-ne’e nia hatudu katak hadomi tebes ita. Iha orasaun rozáriu nian, hodi medita pasajen importante Jezús nia moris nian, ita husu ba Maria atu orienta ita nafatin atu hateke ba nia oan Jezús, ne’ebé tan domin husik nia an hedi iha krús. Ita harohan ba ema hotu ne’ebé sofre lahó modu justu, tanba sira hili liu domin duké ódiu, justisa duké injustisa, perdaun duké vingansa no, tanba ne’e sira terus.
Maria, Inan laran-di’ak no mizerikórdia nian. Na’i-Feto Konsolasaun nian, ami husu atu ita harohan daet ba grupu sira, ba família sira, ne’ebé iha nia laran ukun violénsia no diskórdia, atu ita-nia domin Inan nian hamanas sira-nia fuan.
Loron 23
Evanjellu ohin nian hatudu katak iha orasaun mak ita bele koñese di’ak liután Aman Maromak nia relasaun ho nia Oan Jezús. Husu ba Maromak atu halo ninia hakaran mak forma moris iha ksolok loloos: hakarak buat ne’ebé Maromak hakarak. Ita harohan iha família, hodi husu Na’i purifika ita-nia fuan no hanoin sira, atu ita hatene hateke ba mundu ho jenerozidade no, ho modu ne’e, ita la husik atu ita-nia hakaran domina ita.
Magnificat
Ha’u klamar hahi nia Na’i,
Ha’u neon haksolok ba Maromak, ha’u Maksoin.
Na’i hare ba ha’u atan feto haraik an
hahu ba ne’e otas tomak sei fo rahun diak mai ha’u.
Na’i bele hotu halo buat boot iha ha’u,
Nia naran santu.
Nia laran luak hosi otas ba otas
ba ema hamtauk Nia.
Nia hatudu nia kbiit
hodi halo namkari ema loko an.
Nia hatun na’i-ulun sira hosi sira tur fatin
hodi hana’i fali atan sira.
Nia haraik rikusoi ba mukit sira
duni sai ema riku ho liman mamuk
Nia lidu nia atan Israel
hodi hanoin nia ho laran luak.
Nia hanoin lia hakotu ba bei-ala sira
ba Abraão no nia oan sira ba nafatin.
Loron 24
Ohin ita simu dezafiu husi Na’i Jezús Kristu: “Imi bá no hanorin nasaun hotu.” (Mt 28, 19). Hodi kontempla mistériu gloriozu, iha domingu Axensaun Na’i nian, mai ita hato’o ita-nia gratidaun, ita-nia ksolok no ita-nia esperansa iha Kristu Jezús, ne’ebé oras-ne’e prezente no ativu iha ita lee liuhusi ninia Espíritu no dudu ita atu sai ninia sasin sira iha serteza katak ita la mesak. “Ha’u horik nafatin ho imi to’o tempu nia rohan” (Mt28, 20).
Ohin mós, ita komemora tinan lima Papa Francisco assina Laudato Si’ iha 24 Maiu, bainhira Kreda selebra “Festa Maria Auxiliadora dos Cristãos”. Ida-ne’e mak oportunidade di’ak ida mai ita atu medita Maria nu’udar “Liurai-Feto kriasaun tomak nian” (Laudato Si’, 241).
Loron 25
Ohin Kreda propoin meditasaun rozáriu nia mistériu ksolok nian. Iha-ne’ebá ita bele kontempla Maria nia ksolok sira, maibé liuliu ninia haraik-an. Maria, maski livre, nia hili sai “Na’i nia atan”, depoizde reflete buat hotu kona-ba konsekuénsia sira, maibé nia dehan mak “halo tuir buat ne’ebé ita dehan”. Maria nia preokupasaun boot liu mak halo Maromak nia hakaran. Nu’udar feto haraik-an, nia la hanoin an rasik de’it. Rona tiha notísia kona-ba ninia prima, ne’ebé hein hela oan ida, nia bá kedas atu tulun. Nia sente katak nia presiza sai útil no lori ba nia esperansa foun. Maromak hetan iha Maria fatin seguru ida atu Jezús moris no sai boot iha silénsiu, hodi komunga husi José no Maria nia umildade, eskola iha-ne’ebé moris esperansa foun ida ba Maromak nia oan sira, liuliu ema sira ne’ebé sosiedade hanehan no hakribi.
Ó Maria Virjen beran-boot, ita ami-nia esperansa. Sai ami-nia defensora bá, husi buat aat hotu defende ami, no iha oras ami atu atu mate, simu ami-nia klamar iha Lalehan.
Loron 26
Liturjia Liafuan ohin nian lori ita ba momentu ikus Jezús nian iha Han-Kalan Ikus. Depoizde Judas Iscariotes sai, husik ba nafatin nia Mestre no maluk sira, Jezús halibur sira na’in sanulu-resin-ida no remata ninia diskursu iha senákulu ho “Orasaun SASERDOTÁL”. Iha momentu ida-ne’e mak Jezús konsagra an ba sakrifísiu ne’ebé Nia sai, ho modu simultáneu amlulik no vítima. Iha orasaun ne’e Jezús harohan ba An rasik: halo deklarasaun disponibilidade nian atu realiza, livre no jererozamente, Aman nia planu. Tuirmai, Nia harohan ba ninia dixípulu sira atu sira hela iha unidade ho Nia no atu Aman konsagra sira iha lia-loos. Finalmente, nia harohan ba Kreda tempu hotu nian, hodi husu atu sarani hotu moris iha unidade, hanesan uniaun ne’ebé iha entre Nia ho Aman.
Hodi Maria nia intersesaun, ita harohan ba sarani sira nia unidade, atu iha bibi-luhan ida de’it no Bibi-Atan ida de’it.
Liuhusi Maria, ita husu Maromak atu hanorin ita atu komprende planu ne’ebé Nia iha mai ita ida-idak, atu konsagra ita ba Nia nune’e bele hatene di’ak liu no hadomi maluk sira, no hanorin ita beleza atu harohan daet ba ema seluk. Liuhusi Maria, ita husu Maromak komuñaun nakonu ho fiar-na’in sira hotu iha Kristu.
Loron 27
Ksolok no esperansa! Ne’e mak fuan sira (rezultadu) Páskua nian ne’ebé furak no kle’an… Ohin, hodi medita iha Jezús nia Glória, ita hateke ba fuan sira ne’e ho forma espesiál ba importánsia ne’ebé nia iha bai ta-nia moris sarani nian, família nian, iha eskola, iha serbisu, iha moris tomak. “Haksolok bá, Siaun nia oan-feto, hauelok bá, Jerusalém nia oan-feto”. Sá loos mak Jezús nia moris nia importánsia mai ita se ninia moris-hi’as la halo ita la sente ita-nia esperansa sai forte? Maski ita sente tristeza karik bá, mai ita husik atu nia nakfilak ba ksolok mai husi Na’i nia moris-hi’as.
Maria, Na’i-Feto Ksolok nian
leno ita-nia oan sira nia fuan bainhira nakonu ho tristeza,
fó hanoin mai ami kona-ba Páskua
se nia nakonu ho ódiu,
fó hanoin mai ami kona-na Ukun-fuan Foun Domun nian
se nia nakonu ho deskonfiansa,
fó hanoin mai ami kona-ba S. Paulo nia konversaun
se nia nakonu nakonu ho dezánimu,
fó hanoin mai ami kona-ba Zaqueu nia barani
se nia nakonu ho inkomprensaun,
fó hanoin mai kona-ba Pentekostes
hakonu ami ho grasa ne’ebé hanaran ita
no haraik mai ami esperansa kona-ba domin ne’ebé Páskua halakan!
Loron 28
Ita kontempla mistériu roman nian, akompaña ho naroman Jezús nian, naroman ne’ebé muda moris, leno iha silénsiu, lahó tarutu. Naroman ne’e prezente nafatin maski, iha ita, buat hotu insertu, falsu ka violentu, maski iha ita iha de’it mak loko-an, orgullu ka ulun-toos. Naroman ida ne’ebé, simplesmente, nabilan. Ita atu remata ona fulan Maiu… ita rai nafatin barani no hakaran atu tuir naroman ne’e, atu husik ninia nabilan leno ita?
Obrigadu/a Na’i,
ba tempu sira dook nian,
hodi hakanek ami-nia orgullu,
ka harahun dezesperu.
Ita fó hanoin atu ami fila fali no haraik perdaun.
Ita, Maromak dadeersaan nakaras nian,
ne’ebé hatudu mai ami ami-nia laran lahakmatek,
ami husik ba Ita-nia fuan, ami-nia infidelidade no ulun-toos
hodi halo ami-nia an makso’ik mundu nian.
Ita fó hanoin mai ami katak orsasaun no amizade mak don ida,
katak la’ós fatuk mak hili nia fatin.
no katak santidade la’ós husik ema tuda mate fatuk mai ita,
maibé hadomi Ita, hodi hela iha ami-nia fatin,
ka hodi sa’e aas tan.
Loron 29
“Jezús, Ita hatene katak ha’u hadomi Ita!” Nu’udar Pedro ninian, ami-nia Domin frajil. Nakonu ho negasaun no kontradisaun sira… maibé ami agradese Ita tanba Ita la deziste husi ami no kontinua konfia mai ami misaun atu sai sasin kona-ba Ita-nia laran-di’ak bondade no mizerikórdia.
Ita husu ba Jezús, liuhusi Maria nia intersesaun, Na’i-Feto “SIM” nian, forsa atu tuir Nia no atu sai fiél ba misaun ne’ebé konfia mai ita no nune’e, sai fini esperansa loloos nian iha Mundu ne’e.
Konsagrasaun
Maria, Na’i-Feto “Sim” nian hanorin ha’u atu moris ha’u-nia “sim”.
Harohan mai ha’u, atu ha’u sai fiél to’o rohan.
Loron ida Maria fó ninia “sim” no muda tiha raiklaran nia oin. Basá husi “sim” Na’i moris no Domin mai horik iha ita leet.
Loron ida ha’u mós fó ha’u-nia “sim”. “sim” ida ne’ebé muda ha’u-nia moris.
Basá fó “sim” ida hanesan ho mate,
atu Maromak bele moris iha ita.
Hanorin ha’u atu sai fiél hanesan Ita,
hodi moris ha’u-nia “sim” loroloron nian.
Atu ha’u bele sai iha mundu
sinál ida ita-nia haraik-an nian, Maria.
Loron 30
Aban, ita selebra Domingu Pentekostes nian, loron iha-ne’ebé Espíritu Santu tun ba Na’i-Feto no Apóstolu sira, Kreda nia loron-moris. Maibé Espíritu atua tiha ona iha mundu molok Pentekostes. Nia prezente iha kriasaun universu nian, serbisu diskretamente iha tempu tomak istória Testamentu Tuan nian no prezente iha Jezús nia moris, husi kedas Anunsiasaun ba Maria, hodi fó konfiansa no ksolok ba sira ne’ebé hasoru Nia. Ohin, hodi kontempla mistériu sira Jezús nia infánsia nian, ita foti matan ba Espíritu Santu no haree oinsá Nia lori Maria no José, Isabel, bibi-atan sira, Simeaun… no revela ba ema simples liu Kosok-Oan ninia divindade. Hodi prepara an ba festa aban nian, ita dehan ho konfiansa: Mai, Espíritu Santu, mai moris iha ami!
Mai, Espíritu Santu, mai moris iha ami hanesan ita moris iha Maria. Halo ami sai hanesan ba beibeik ho Jezús no halo ami haksolok, simples no disponivel atu haklaken ho ami-nia moris, beleza Evanjellu nian.
Loron 31
Na’i-Feto Aliansa nian! Ita ne’ebé rai iha ita-nia knotak arketipu kriasaun foun nian. Liuhusi ita ami simu ukun-fuan foun. Ami rona lian ida… Nia mak Maromak nia Liafuan. Nia mak Na’i rai nian, hodi ninia inosénsia nia reklama ami ba nia atu sai ninia rikusoin, nasaun santa ida.
Hanesan Maria, mai ita hatán ho lian ida de’it no ho neon ida de’it: “halo tuir Ita-nia Liafuan bá”.
Na’i ami-nia Maromak, Ita mak halo Maria sai sasin Ita-nia Moris-Hi’as nian, Ita foti sa’e nia isin no klmar ba Ita, Ita halo nia sai sakráriu Espíritu Santu nian no foti nia nu’udar liurai-feto iha Ita-nia sorin kuana, haraik mai ami, ita-nia atan sira, atu partisipa loron ida iha ninia ksolok no glória sira. Hodi ami Na’i Jezús Kristu. Amén.
