Papa Francisco iha Angelus 13 Jullu 2014

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Evanjellu domingu ne’e nian (Mt 13,1-23) hatudu mai ita Jezús ne’ebé haklaken iha bee-lihun Galilea nia ninin, no tanba ema lubun boot ida haleu, Nia sae ba roo ida, hadook an husi ninin no haklaken husi ne’ebá. Bainhira ko’alia ba povu, Jezús utiliza aikanoik barak: linguajen ida komprensivel ba ema hotu, ho ilas foti husi natureza no husi situasaun sira moris loroloron nian.

Ida uluk haktuir introdusaun ida ba aikanoik hotu: ida ema ne’ebé kuda fini, ne’ebé la sukat atu kari ninia fini iha tipu hotu rai ninian. Protagonista loos aikanoik ne’e nian mak fini, ne’ebé fó fuan maizumenus tuir rai iha ne’ebé nia monu bá. Rai tipu tolu uluk la prodús: monu iha lurón manu sira mak han hotu; iha rai ho fatuk barak nia ai-oan foin moris sai maran no la iha abut; iha aitarak laran fini mate tan tarak sira taka metin. Rai dahaat mak rai di’ak, no iha ne’ebá de’it mak fini tau abut no fó fuan.

Iha kazu ne’e, Jezús la limita an de’it atu aprezenta aikanoik, nia mós esplika ba Ninia eskolante sira. Fini monu iha lurón hatudu sira ne’ebé rona anúnsiu Reinu Maromak nian maibé la simu; nune’e Malignu mai no lori tiha. Maligu defaktu lakohi atu fini Evanjellu nian moris iha ema sira nia fuan. Ne’e mak komparasaun dahuluk. Ida daruak mak fini monu iha fatuk laran: nia reprezenta ema sira ne’ebé rona Maromak nia liafuna no sira simu kedas, maibé superfisiál de’it, tanba sira la iha abut no inkonstante; no bainhira difikuldade no terus to’o, ema sira ne’e monu kedas. Tipu datoluk mak fini monu iha aitarak laran: Jezús esplika katak aitarak refere ba ema sira ne’ebé rona liafuan maibé, tanba preokupasaun mundu nian no rikez ania babeur, sira sai sufokadu. Ikusnian, fini ne’ebé monu iha rai bokur reprezenta ema sira ne’ebé rona liafuan, simu nia, no rai no komprende nia, no sira fó fuan. Modelu perfeitu ba rai bokur ne’e mak Virjen Maria.

Aikanoik ne’e ohin ko’alia ba ita ida-idak, hanesan ko’alia ba ema sira ne’ebé rona Jezús tinan rihun rua liubá. Nia fó hanoin mai ita katak ita mak rai ne’ebé Na’i kari la hó kolen fini Ninia Liafuan no Ninia domin nian.Ho dispozisaun sál loos mak ita simu nia? No ita bele mós husu: oinsá ita-nia fuan? Nia hanesan ho rai ne’ebé loos: lurón ida, fatuk laran ida, aitarak laran isa? Depende mai ita atu sai rai di’ak lahó aitarak no fatuk, maibé rai ne’ebé fila no kuda ho kuidadu, atu nia bele fó fuan di’ak mai ita no ba ita-nia maun-alin sira.

Sei halo di’ak mós mai ita atu la haluha katak ita mós ema ne’ebé kuda. Maromak kuda fini di’ak no ita mós bele halo pergunta ba an rasik: fini tipu ida-ne’ebé mak sai husi ita-nia fuan no ita-nia ibun? Ita-nia liafuan sira bele halo di’ak barak no mós aat barak; bele kura no mós hakanek; bele fó korajen no bele mós hatuun. Hanoin bá: buat ne’ebé konta la’ós buat ne’ebé taman, maibé buat ne’ebé sai husi ibun no husi fuan.

Na’i-Feto, ho ninia ezemplu, atu simu Liafuan, rai nia no halo fuan iha it ano iha ema seluk.