Dili – Formasaun animadores zona Dili no Maliana ,hala’o iha komunidade  CPN Comoro – Dili, loron 23 fulan  Juñu 2019, partisipante sira mak animador sira husi oratorio sentru  27  husi oratorio SDB nian no Oratorio FMA sira nian, animadores ne’ebé partisipa hamutuk 180.

Atividade ba formasaun ida ne’e hahu ho selebrasaun Eukaristia, ne’ebé preside husi Padre Provinsial SDB, Pe. Apolinario Neto, iha padre nia omilia padre  dezafia foinsa’e sira ho leitura  datoluk evanjellu Saun Lukas nian,  ne’ebé Jesus husu ba apostolu atu siik “ Se mak Jesus” ba sira ida-idak  no husu atu tuir Jesus katak prontu atu lakon sira nia moris no lori kruz lor-loron  nian hodi tuir Jesus, nune’e ba animador sira Padre dehan, molok atu lori kruz tuir Jesus uluknanain tenke fo resposta ba Jesus Nia perguntas kona ba Nia- An,  imi nia resposta mak imi nis prezensa, buka nafatin atu hatene Jesus, buka atinje objetivu, atu moris tuir Maromak  Nia hakarak. Molok taka Padre fo parabens ba animador sira, tan hakarak simu  konvite husi Jesus, no padre husu ba sira  atu  ida-idak ba nia an “se mak Jesus  ba  Ha’u” no buka atu moris iha Maromak Nia prezensa ho sira nia resposta .

Hafoin remata selebrasaun Eukaristia kontinua kedas ho formasaun, iha salaun frater sira nian, orador mak nafatin Padre Provinsial. Tema koalia kona ba  Ezortasaun pos sinodal, Amo Papa Francisco nian      “ Christus Vivit” ne’ebé ninia konteudu foka liu kona ba foinsa’e sira, Papa nia dokumentu ida ne’e publika iha loron 25-Marsu- 2019 festa anunsiasaun. Iha dokumentu ida ne’e  iha capitulo 9, nune’e padre halo sintezi badak hodi aprezenta ba foinsa’e sira hodi konfronta ho espiritualidade jovens salesiana ninia karakteristika sira:

• Iha kapitulo I; koalia kona ba Maromak futar lia koalia saida kona ba foinsa’e sira
• Kapitulo II: Jesus foinsa’e nafatin, pontu ida ne’e mak tema espiritualidade Salesiana,  Jesus nia figura iha tempu  foinsa’e nian mak sai missionaria ne’ebé haklaken  Maromak   nu’udar animador Salesiana, iha ita  apostuladu buka atu ezerse Jesus nia figura ida ne’e.
• Kapitulo III: Imi mak Maromak Nia prezente ohin. Fo importansia ba foinsa’e sira nia moris ohin loron, tan joven sira mak future mundu nian, joven hetan esperiensia oioin iha mundu, Krize, esperiensia  dijital halo mudansa oioin, esperimenta hahalok no abujos oioin, nune’e amo papa fo atensaun makaas.
• Kapitulo IV: lia menon boot ba foinsa’e sira hotu : “Maromak hadomi imi”
• Kapitulo V: Foinsa’e sira nia dalan; foinsa’e hamutuk atu mehi krese atu halo desizaun, estabelese relasaun fraternal, sai foinsa’e ne’ebé nakonu ho kompromisu, foinsa’e ne’ebé hatene serbi nia maluk sira.
• Kapitulo VI: Foinsa’e ho abut; mak Jesus Sagrada Eskritura husi Nia mak loke ita nia fuan, ne’ebé tulun atu atinje ita nia objetivu, halo tuir Maromak Nia hakarak.
• Kapitulo VII: Apostuladu ba foinsa’e sira; presiza sai missionaria, uluknanain halo buat diak ruma ba foinsa’e sira ne’ebé iha ita nia sorin – sorin, sai hanesan vertude ne’ebé belit ona iha ita ida-idak.
• Kapitulo VIII: Vokasaun, nu’udar Maromak Nia bolu ba ema ida-idak.
• Kapitulo IX: Discernimentu; foinsa’e mak tempu atu mehi, tempu atu halo desizaun no la’o ba oin.

Hafoin aprezentasaun kona ba dokumentu, padre hatutan tan kona ba vantajen no desvantajen husi Ambiente dijital,  pontu pozitivu mak oportunidade ida atu bele partisipa iha vida Sosial no politika, pontu negativu mak solidaun, manipulasaun, notisia falsu, violensia, addiction, lakon kontaktu ho realidade konkretu. Ikus nian hato’o liafuan badak “ Hamutuk ita sei to’o, ita nia objetivu”.

Depois padre nia aprezentasaun iha mos perguntas balun ne’ebé hato’o husi foinsa’e sira;

• Moris iha grupo no partisipa iha atividade oio-oin, iha vantajen barak, maibe ha’u haree ba realidade dala ruma joven sai aat liutan, ezemplu  fila ba uma inan,aman koalia larona, koalia liafuan aat ba malu,odio malu. Nune’e padre hateten katak dezafiu mak dijital, sentidu sai mihis atu rona inan aman, nune’e fila fali ba ita ida-idak nia-an, presiza iha vertude pasiensia, koreksaun ba an.
• Oinsa atu bele konvense belun sira ne’ebé lasimu ita nia hanoin no koreksaun, mesmo que ita hanoin diak atu tulun? Padre dehan presiza tulun maibe iha fatin no tempu ne’ebé loos, presiza lee ema nia situasaun ka Common Sense, pasiensia tuir prosesu.
• Oinsa joven hala’o nia knar, maibe labrani lori nia Kruz rasik? Padre hateten katak; lalika atrapalla, sei too nia tempu o sei sai brani atu lori o nia kruz, importante  pasiensia no loke-an.

Ikus liu foinsa’e sira ne’ebé ba partisipa formasaun nivel Dioseze nian, ne’ebé koalia kona ba “ Jesus mak resposta ba ita nia moris” fahe sira nia esperiensia fiar no sentidu hola parte Kreda local nian ba animador sira seluk ne’ebé la ba  partisipa.

(Maria Sarmento Guterres)