Papa Fancisco iha Angelus – 16 Fevereiru 2014

 

Maun no biin-alin sira,

 

Evanjellu domingu ne’e nian sei halo parte ba “sermaun foho nian”, pregasaun boot dahuluk Jezús nian. Tema ohin nian mak Jezús nia atitude iha relasaun ho Lei judaika. Nia afirma: “Imi keta hanoin katak ha’u mai atu halakon lei eh profeta sira. Ha’u la mai atu halakon sira, maibé atu lori sira ba perfeisaun” (Mt 5, 17). Jezús lakohi kansela ukun-fuan sira ne’ebé Na’i haraik liuhusi Moisés, maibé hakarak lori nia sai kompletu. Hafoin nia hatutan kedas katak “kumprimentu” Lei nian husu justisa ida aas liu, observánsia ida auténtika liután. Defaktu, Nia dehan ba dixípulu sira: “Se imi-nia justisa la boot liu mestre sira Lei nian no farizeu sira-nian, imi sei la tama iha Reinu Lalehan” (Mt 5,20).

Maibé “kumpri didi’ak” Lei signifika sá loos? No justisa aas liu konsiste iha saida loos? Jezús rasik hatán mai ita ho ezemplu ruma. Jezús ema prátiku ida, ko’alia nafatin ho ezemplu sira atu ema komprende Nia. Nia hahú ho mandamentu dalimak dekálogu nian: “Imi rona tiha ona bei-ala sira dehan: ‘Keta oho! Ema ne’ebé oho sei hetan kondenasaun iha tribunál’. Maibé, Ha’u dehan ba imi: ema hotu ne’ebé hirus nia maun-alin sei hetan justisa” (vv. 21-22). Ho ne’e, Jezús fó  hanoin mós katak liafuan sira bele oho! Bainhira hateten katak ema ida iha nanál samea nian, sá mak hakarak dehan ho ne’e? Katak ninia liafuan sira oho! Tanba ne’e, labele de’it hasai ema seluk nia moris, maibé mós keta tuda ba nia venenu hirus nian no atinje nia ho kalúnia. La ko’alia aat mós kona-ba nia. Ita ko’alia kona-ba gossip: gossip sira bele oho, tanba oho ema nia fama! Buat aat tebes halo gossip! Foufoun bele parese buat ida ne’ebé haksolok, diverte, hanesan xupa rebusadu ida. Maibé ikusmai hakonu fuan ho moruk no tau mós venenu ba ita. Ha’u dehan ba imi lialoos, ha’u konvensidu katak se ita ida-idak halo propózitu atu evita gossip sira, ikusmai sai santu! Ne’e dalan furak ida! Ita hakarak sai santu? Loos eh lae? [Prasa: loos!] Ita hakarak moris kesi an ba gossip sira nu’udar toman? Loos eh lae? [Prasa: Lae!] Entaun ita konkorda malu: laiha tan ona gossip! Jezús propoin ba ema ne’ebé tuir Nia perfeisaun domin nian: domin ida ne’ebé ninia sasukat mesak mak laiha sasukat, hakat liu kálkulu hotu. Domin ba maluk mak atitude ida fundamentál liu to’o halo Jezús afirma katak ita-nia relasaun ho Maromak labele sai sinsera se ita lakohi halo dame ho maluk sira. No Nia hateten nune’e: “Bainhira ó atu lori ó-nia karan ba altár no ó hanoin katak ó-nia maun-alin iha buat ruma hasoru ó, husik ó-nia karan iha altár oin no ba uluk hadame malu ho ó-nia maun-alin” (vv. 23-24). Tanba ne’e, ita simu bolun atu rekonsilia an ho maun-alin sira molok manifesta ita-nia devosaun ba Na’i iha orasaun.

Husi buat ne’e hotu, ita komprende katak Jezús la fó importánsia de’it ba observánsia dixiplinár no komportamentu esteriór. Nia ba iha Lei nia abut, ho foku, liuliu, iha intensaun, katak iha ema nia fuan, husi ne’ebé mai hahalok di’ak eh aat sira. Atu iha komportamentu di’ak no onestu, la to’o de’it norma jurídika sira, maibé presiza motivasaun kle’an, espresaun matenek ne’ebé haksumik, Maromak nia matenek, ne’ebé ita bele simu hodi Espíritu Santu nia kbiit. No ita, liuhusi fiar iha Kristu, ita bele loke an ba Espíritu nia hahalok, ne’ebé halo ita iha kbiit atu moris tuir Maromak nia domin.

Hodi ensinamentu ne’e nia roman, ukun-fuan ida-idak hatudu ninia signifikadu loos nu’udar ezijénsia domin nian, no ukun-fuan hotu sai ida de’it iha ukun-fuan boot: hadomi Maromak ho fuan tomak no hadomi maluk sira hanesan ó an rasik.