“Laiha modu seluk atu manán aat no salan, se la’ós ho domin”,  Papa Francisco deklara iha Angelus domingu ne’e nian, 19 Janeiru, iha Prasa S. Pedro. Hodi komenta liturjia, nia aprezenta Jezús nu’udar Bibi-Oan inosente ne’ebé kasu mundu nia salan.

Iha finál Angelus nian, Amu-Papa fó hanoin katak ohin Loron Mundiál Migrante no Refujiadu sira-nian. Nia husu atu ema hotu harohan ba sira ne’ebé moris iha situasaun sofrimentu no perigu nian, ne’ebé tenke sai husi sira-nia Rain. “Atu sira keta lakon esperansa ba mundu ida di’ak liu”, Papa Francisco hateten.

 

Tuir mai ninia mensajen Angelus nian:

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

Ho Festa Batizmu Na’i nian, selebra domingu kotuk, ita tam iha tempu litúrjiku hanaran “komún”. Iha domingu daruak ne’e, Evanjellu aprezenta mai ita sena enkontru entre Jezús no João Batista iha mora Jordão. Sé mak haktuir ne’e mak sasin ida ho matan, João Evanjelista, ne’ebé molok sai Jezús nia dixípulu nia mak dixípulu João Batista nian, hamutuk ho nia maun Tiago,  ho Simão no André, hotu-hotu husi Galileia, hotu-hotu peskadór. Batista haree Jezús la’o hasoru nia iha ema lubun boot nia leet no hodi inspirasaun husi leten, nia rekoñese iha Nia Maromak nia Manu-ain, nune’e hatudu Nia ho liafuan sira-ne’e: “Ne’e mak Maromak nia Bibi-Oan, ida-ne’ebé kasu mundu nia salan!” (Jo 1,29)

Verbu ne’ebé tradús nu’udar “kasu” signifika literalmente “foti sai”, “foti ba nia an”. Jezús mai mundu ho misaun espesífika ida: liberta husi moris-atan, lori umanidade nia salan sira. Ho maneira sá loos? Hodi hadomi. Laiha modu seluk atu manán aat no salan, se la’ós ho domin ne’ebé lori ba saran moris rasik ba ema seluk. Iha João Batista nia sasin, Jezús iha trasu sira Na’i nia Atan nian, ne’ebé “lori ita-nia susar hotu, foti ba nia ita-nia terus hotu” (Is 53,4), atu mate iha krús. Nia mak bibi-oan paskál loos, ne’ebé tama iha mota laran ita-nia salan nian, atu purifika ita.

Batista haree iha nia oin ema ida ne’ebé tama iha fila ho ema maksalak sira atu simu batizmu, maski nia la iha nesesidade. Ema ida ne’ebé Maromak haruka ba mundu nu’udar bibi-oan atu oho. Iha Testamentu Foun, liafuan “bibi-oan” uza dalabarak no nafatin ho referénsia ba Jezús.  Ilas bibi-oan nian ne’e bele surprende ita, defaktu, balada ida ne’ebé la karakteriza ho forsa no kbiit, ne’ebé tau iha nia kabás naha todan ida. Todan boot salan nian, kriatura fraka no frajil ida mak lori, símbolu obediénsia nian, dosilidade no domin indefezu nian, ne’ebé bá to’o sakrifísiu an rasik nian. Bibi-oan la’ós domindadór ida, maibé laran-maus, la’ós agresivu, maibé dame-na’in, la hatudu ninia kukun kroat eh nehan hasoru atake naran de’it, maibé tahan no submete an. Jezús mak ida-ne’e! Jezús mak ida-ne’e, hanesan bibi-oan ida.

Sá loos signifkadu sai Jezús nia dixípulu, Maromak nia Bibi-Oan, ba Kreda, ba ita, ohin loron? Signifika tau iha hahalok aat nia fatin inosénsia, iha kbiit nia fatin domin, iha foti-an nia fatin haraik-an, iha prestíjio nia fatin servisu. Ne’e servisu maka’as ida! Ita sarani sira, tenke halo ida-ne’e: tau inosénsia iha hahalok aat nia fatin, domin iha forsa nia fatin, haraik an iha foti-an nia fatin, servisu iha prestíjiu nia fatin. Sai dixípulu Bibi-Oan nian signifika la moris iha “sidade ida ho serku”, maibé sidade ida harii iha foho aas, nakloke, maksimuk, solidária. Ida-ne’e signifika la asume atitude ida takan nian, maibé lori Evanjellu ba em ahotu, hodi sasin ho ita-nia moris rasik katak, tuir Jezús halo ita sai livre liután no haksolok liután.