Identidade joven katóliku iha Kreda no nasaun Timor-Leste ohin loron no ba futuru

Identidade joven katóliku iha Kreda no nasaun Timor-Leste ohin loron no ba futuru

Kongresu Datoluk FOSKA Dioseze Baucau

(Husi Ir Teresinha Belo FMA)

 

Baucau – Iha loron 8 Janeiru 2014, FOSKA sira hosi parókia hotu-hotu iha nivel Dioseze Baukau ne’ebé hala’o hela kongresu, hanesan parókia Baukau, Vila Nova, Laga, Venilale, Vamase, Lospalos, Iliomar, Lautem, Viqueque, Ossu,  Watukarabau, Manatutu, kuaze parókia Laklubar kontinua hala’o sira nia seminar hamutuk ho Don Basílio do Nasimento iha salaun Diosezse Baukau nian ho tópiku “Identidade joven katóliku iha Kreda no nasaun Timor-Leste ohin loron no ba futuru”.

Iha parte ne’e D. Basílio ko’alia uituan kona-ba tópiku ne’ebé nia lori no nia uza pasajen Evanjellu rua de’it mak: 1 Mt. 28: 19 “ La’o bá hanorin nasaun hotu-hotu, sarani sira hodi Aman, Oan no Espíritu santu nia naran”. 2 Mt. 5: 13-14 “ Imi masin rai nian, maibé masin lakon karik nia mer, oinsá lós mak sei hamer fali nia? Nia la soi ona ba buat ida, masin ne’e soi de’it atu ba liur atu ema sama nian”.

Iha ne’e nia dehan, ita hotu-hotu hetan folin iha Jezús Kristu hodi dalan ida-idak nian, kbiit, forsa hodi sai hosi sala. Iha Epifania liurai na’in tolu ba adora Jezús Kosok Oan no fila fali liu hosi dalan seluk. Ita hotu-hotu buka Maromak, buka Jezús tuir ida-idak nia dalan, relijiaun ida-idak buka Maromak, ita nia relijiaun loos, tan Jezús mai moris iha rai Belém, boot, terus, mate iha krus no moris hias.

Imi sai masin no naroman katak imi sai sasin atu komunika, haklaken kona-ba Jezús Kristu. Imi la’o ba hodi hanorin, sarani sira no halo sira hotu sai ha’u nia eskolante. Foin-sa’e sira, imi la’o ba ne’ebé? Halo saidá? Haklaken saidá? Imi ba mundu (Timor Leste), haree, reflete no mundu ne’e oinsá tuir imi nian hanoin?

Anu-Bispu fó ba joven sira tempu atu halo diskusaun iha grupu (fahe ba grupu 10) laran hodi analiza realidade: 1 Família, 2 Empregu, 3 Polítika, 4 Formasaun joven sira nian, 5 Ekonomia, 6 Morál, 7 Igreja ho foin-sa’e sira, 8 Organizasaun Igreja nian, 9 Pastorál Kreda nian, 10 Grupu ida ne’ebé mak presiza liu-liu Kreda nia prezensa ohin loron.

Grupu ida-idak ho entuziasmu boot fahe sira nia ideia ba malu tuir ida-idak nia observasaun mundu Timor-Leste nian, hafoin sira aprezenta iha asembleia nia oin. Resposta: Grupu 1. Família mak nu’udar núkleu ida iha nasaun, kreda no sosiedade nia laran. Iha família laran iha pontu rua ne’ebé mosu: 1. Pontu negativu hanesan, insestu, soe malu, infidelidade, problema edukasaun, saúde no kultura, kuran Maromak nia domin. 2. Pontu pozitivu hanesan, envolve-an iha grupu igreja, moris tuir santa igreja nia ukun-fuan, saúde no edukasaun di’ak.

Grupu empregu nian: Dalan ida atu hetan lalais serbisu mak iha relasaun família nian, joven tenke iha skili no sai profisionál, la iha merkadoria.

Grupu polítika: Governante uza facebook no hafoer naran, desfama ema seluk nia naran, sistema família, lideransa sira hatun malu, nasaun demokrasia maibé ita la demokrasia, joven sira la’o lemo rai tan la iha kampu de trabalho.

Grupu formasaun joven sira-nian. Joven sira moris iha mobilizasaun nia laran, joven balun simu formasaun no moris tuir maibé balun lae nune’e buka buat seluk.

Grupu ekonomia: pobreza dada ema atu monu ba seita sira, joven sira la iha empregu, la iha kampu de trabalho, sensibilidade seidauk iha atu jere osan didi’ak, kultura fetosan-umane, la iha morál ohin loron tan riku ona haluha ema seluk.

Grupu Morál: Morál mak dalan ida ne’ebé lori ita ba dalan di’ak no loos. Edukasaun la iha mosu la respeita malu, problema joven sira, la halo tuir obrigasaun, sai traidór iha nasaun, la iha responsabilidade atu tau matan ba oan sira, divórsiu, lakon boas maneiras. Presiza dezenvolvimentu loke-an ba ema seluk, buka konsellu, gia espirituál, kuda konxiénsia iha laran la’os temporária de’it, responsavel ba knaar, forma atu sai dia’k.

Grupu Igreja ho foin-sa’e sira. Igreja sai hanesan mata-dalan ba joven, guia sira liuhosi teatru, múzika, drama, liuhosi igreja joven harii unidade.

Grupu organizasaun Igreja nian. Organizasaun hametin vida sarani nian, movimentu igreja buras hametin unidade, fó brani atu haklaken Evanjellu, halo planu, katekeze, tempu formasun ba joven sira.

Grupu pastorál Kreda nian. Pastorál lao di’ak tan serbisu hanesan, oratóriu, tau matan ba orfanatu, grupu parókia; negativu mak la kolabora hamutuk, la tau matan ba sarani sira nia presiza, la iha importansia ba sarani sira ne’ebé presiza. Amlulik bá lalais bainhira ema riku mak bolu, maibé ema kiak sira la iha tempu atu  administra konfisaun, relijiozu/a sira iha fatin de’it.

Grupu 10: Kreda tenke hakbesik ba ema defisiente/aleijadu sira, família barlakiadu, família kama-rua/kama-tolu, grupu arte marsiais, prostituisaun, ema ne’ebé abandonadu eh hadook an husi Kreda.

Idea ne’e hotu mak joven sira nia diskusaun iha grupu ida-idak nian, ne’eb’e hatoo ba asembleia.

Hafoin Amu Basílio husu sira atu oinsá hatán ba realidade sira ne’ebé sira moris bá hodi husu sira atu  hanoin: 1. Foska sira imi bá ne’ebé? 2. Bá halo saidá? 3, Halo oinsá?

Iha loraik joven sira halo peregrinasaun ba Gruta Gólgota no taka ho selebrasaun eukarístika ne’ebé padre Agnelo mak prezide no konselebra ho padre João Jerónimo husi komisaun juventude dioseze Baucau nian.

Kongresu remata loron 9 Janeiru ho tomada de posse ba lideransa eleitu/a Foska nian.