Mensajen Urbi et Orbi ba Natál 2013

 

«Glória ba Maromak leten aas bá
no pás iha raiklaran ba ema sira ne’ebé Nia hadomi» (Lc 2,14).

Maun no biin-alin sira Roma no mundu tomak nian, loron-di’ak no Natál kmanek!

Ha’u halo sai ha’u-nian knananuk anju sira-nian, ne’ebé mosu ba bibi-atan sira Belém nian iha kalan Jezús moris. Knananuk ida ne’ebé liga lalehan no rai, hodi hasae ba lalehan hahi’in no glória, no ba rai ema sira-nian augúriu dame nian.

Ha’u konvida ema hotu atu sai ida de’it ho knananuk ne’e: knananuk ne’e ba mane no feto ida-idak ne’ebé hadeer iha kalan, ne’ebé hein mundu ida di’ak liu, ne’ebé tau matan ba ema seluk hodi buka halo ho haraik an devér rasik.

Glória ba Maromak!

Ba ne’e mak uluknanai Natál bolu ita: atu fó glória ba Maromak, tanba Nia di’ak, fiél, laran-sadia. Iha loron ne’e ha’u halo votus ba imi hotu atu rekoñese Maromak nia oin loloos, Aman ne’ebé haraik Jezús mai ita. Ha’u halo votus ba imi hotu atu sente katak Maromak besik, atu hela iha Ninia prezensa, hadomi Nia, adora Nia.

No ita ida-idak bele fó glória ba Maromak liuliu ho moris, ho moris ida hasae tan domin ba Nia no ba maluk sira.

Pás ba ema sira.

Dame loos – ita hatene – la’ós ekilíbriu entre forsa kontrária sira. La’ós hatudu “máskara” furak, no iha nia okos iha kontraste no divizaun sira. Dame mak empeñu ema hotu nian loron ba loron, maibé dame mak arte, ne’ebé lori ba oin hahú husi Maromak nia don, husi Nia grasa ne’ebé haraik mai ita iha Jezús Kristu.

Hodi hateke ba Kosok-Oan iha prezépiu, kosok-oan dame nian, ita hanoin ba labarik barak ne’ebé sai vítima frajil liu funu nian, maibé ita hanoin mós ba katuas no ferik sira, feto sira, ema moras sira… Funu harahun no hakanek moris wain!

Moris wain mak nia harahun iha tempu ikus iha konflitu iha Síria, hodi haburas ódiu no vingansa. Ita kontinua harohan Na’i atu poupa povu Síria nian ho terus foun no parte sira ne’ebé konflitu malu hapara vioénsia hotu no garante asesu ba tulun umanitáriu. Ita haree tiha ona oinsá orasaun iha kbiit tebes! No ha’u kontente katak ohin iha ita-nia hamulak ba dame iha Síria hamutuk ho ita fiar-na’in husi konfisaun relijioza seluk. Ita labele lakon korajen orasaun nian! Korajen atu dehan: Na’i, haraik ita-nia dame ba Síria no ba mundu tomak. No ha’u konvida mós sira ne’ebé la fiar atu hakarak dame, ho sira-nia hakaran, hakaran ne’ebé haluan fuan: hotu-hotu hamutuk, ho orasaun eh ho hakaran. Maibé hotu-hotu, ba dame.

Haraik dame, Kosok-Oan, ba Repúblika Sentru-Afrikana, ne’ebé dala barak ema haluha. Maibé Ita, Na’i la haluha ema ida! No Ita hakarak lori dame mós ba rai ne’ebá, ne’ebé violénsia no moris-mukit habelar hanesan espirál, iha ne’ebé ema barak  laiha uma, bee no ai-han, lahó buat uitoan atu moris. Favorese armonia iha Sudão do Sul, iha ne’ebé tensaun atuál provoka ona vítima barak demais no ameasa konvivénsia pasífika iha Estadu foun ne’e.

Ita, Liurai dame nian, konverte iha fatin hotu fuan violentu sira atu husik kilat sira no hahú dalan diálogu nian. Hateke ba Nigeria, naksobu ho atake kontínua ne’ebé la poupa ema inosente no lahó defeza. Haraik bensan ba Rai ne’ebé Ita hili atu mai iha mundu no lori ba rezultadu di’ak negosiasaun dame nian entre Israel no Palestina. Kura kanek sira rai doben Irak nian, ne’ebé sofre atentadu frekuente.

Ita, Na’i moris nian, proteje sira ne’ebé hetan persegisaun tanba Ita-nia naran. Haraik esperansa no konfortu ba deslokadu no refujiadu sira, liuliu iha Dikur Áfrika nian no iha lorosa’e Repúblika Demokrátika Congo nian. Halo atu imigrante sira ne’ebé buka moris dignu hetan sasimun no tulun. Trajédia hanesan ita asiste iha tinan ne’e, ho mate wain iha Lampedusa, labele akontese tan!

Oh Kosok-Oan Belém nian,  kona ema sira ne’ebé envolve an iha tráfiku ema nian, kona sira nia moris. atu sai konxiente kona-ba krime ne’e nia gravidade kontra umanidade. Hateke ba labarik barak ne’ebé ema lori lakon, hakanek no oho iha konflitu armasu, no ba sira ne’ebé ema halo sai soldadu, hodi na’ok sira-nia infánsia.

Na’i lalehan no rai nian, hateke ba ami-nia planeta ne’e, ne’ebé dalabarak tanba ema sira nia ganánsia no kaan-teen uza ho modu la sukat. Asiste no proteje ema sira vítima dezastre naturál nian, liuliu pvou Filipino doben ne’ebé tufaun foin daudaun afeta maka’as.

Doben maun no biin-alin sira, iha mundu ne’e, iha umanidade ne’e ohin moris Makso’ik, Kristu Na’i. Ita para iha Kosok-Oan Belém nia oin. Ita husik atu ita-nia fuan fekit! Ita husik Maromak nia laran-nurak hamanas nia; ita presiza ninia hamaus. Maromak ninia hamaus la halo kanek: Maromak nia hamaus haraik dame no kbiit mai ita. Ita presiza Ninia hamaus. Maromak boot iha domin, ba Nia hahi’in no glória tinan ba tinan! Maromak mak dame: ita husu ba Nia atu tulun ita harii dame loron ba loron, iha ita-nia moris, iha ita-nia família sira, iha ita-nia sidade no nasaun sira, iha mundu tomak. Ita husik Maromak nia laran-di’ak book ita.