Papél profesór/a nian

Papél profesór/a nian

Dili – Iha loron 30 Juñu 2018  loron ne’ebe  nudar  Familia Salesiana  ita hanoin kona ba Saun João Bosco, Eskola Maria Auxiliadora iha enkontru  dos  profesores  ne’ebe diriji husi diretora da Eskola  Irman Paulina Correia. Molok atu tama ba tekniku sira ka informasaun ruma  eskola nian, kona ba prosesu aprendizajen, komportamento labarik sira nian, preparasaun  avaliasaun ba Segundo periodo, exame nasional ba 9 0 Ano  hatama valor iha edukasun 90 Ano nian, no mos  pontus exame ba 10 Ano to’o 8Ano  Segundo period nian. Uluk nanain  hahu ho orasaun, tuir kedas ho  formasaun ne’ebe koalia kona ba papel professores  sira nian, mak hanesan tuir mai ne’e:

 

SISTEMA DIXIPLINÁRIU IHA ESKOLA  KONA BA  HAHALOK PROFESÓR SIRA NIA                        

                                                Artigu 56

     Profesór Ejerse nia Funsaun Dupla (Hanorin no Eduka)

  1. Papel profesór nian importante no ejiji atu oferese nia-an tomak nu’udar pilár ida ne’ebé labele haketak-an husi responsabilidade iha sosiedade, eskola no família.
  2. Situasaun reál obriga ita hotu nia sakrifisiu tuir ritmu dezenvolvimentu rai-laran no tuir ita nia profisaun ida-idak hodi kumpri ita nia dever no obrigasaun nu’udar profesór no nu’udar ajente funsionáriu públiku, servidór ba povu no ba rai doben Timór – Leste.

Artigu 57

Profesór sai lalenok/modelu ba ema hotu liu husi :

Pontualidade

  • Pontualidade iha servisu fatin, tama servisu 15 menutus antes hahú prosesu aprendizajen iha sala laran ou karik iha atividade extra kurikular ruma iha eskola ou iha fatin seluk.
  • Tama servisu tuir oras ne’ebé estabelese no determina tuir Lei Basika haruka, katak profesór sira mínimu 24 oras por semanal.
  • Profesór sira, hanorin ka laiha, nu’udar funsionáriu públiku tenke mantein iha servisu fatin;
  • D. Akompañamentu alunu sira nafatin iha oras servisu nian, labele abandona alunu sira iha oras servisu, banhira iha asuntu balun ne’ebé laiha relasaun ho atividade prosesu aprendizajen.

Asiduidade.

Profesór, iha dever morál tomak kona-ba servisu ho asiduidade, katak tama servisu no halao knaar tuir oras,  katak: la permite servisu oras ida, oras ida lakon fali, tama servisu loron ida, loron ida la tama servisu.

Komportamentu/Hahalok.

Nu’udar profesór ka edukadór, iha dever morál tomak hodi atende alunu sira iha eskola, atu nune’e labele influénsia estudante sira ka maluk sira seluk iha eskola sai vítima, hanesan:

  • Mai eskola ho kondisaun lanu, hemu tua iha públiku;
  • Atende alunu sira la ho diak;
  • Koalia la ho dignidade.
  • La tur iha meza leten
  • La fuma iha sala laran
  • Profesór sira labele matan monu(namora) fali ho alunu sira;
  • Labele futu manu no partisipa iha jogu de sazar balun hanesan bola gulin, kuru-kuru,       SDSB  nst. Iha fatin públiku.
  • La permite profesór sira husik fuuk naruk no tato iha isin lolon.
  • Labele faan SDSB ka sosa SDSB iha eskola.

Responsabilidade.

Nu’udar profesór tenke partisipa ativamente iha atividades eskola, iha prosesu aprendizajen kurikulár/Extra kurikulár no atividades sira ne’ebé iha relasaun direita ou indireita hó knaar nu’udar funsionáriu públiku no tuir Lei Estatutu Funsaun Públika haruka:

  • Haktuir ba lei hotu-hotu ne’ebé vigora iha Nasaun Timor-Leste;
  • Tau interese nasaun nian aas liu interese pesoál ka grupu nian;
  • Fó laran ba servisu (profisionalismu iha servisu)
  • Rai segredu profisionál nian;
  • Prevene no proteje alunu sira no patrimóniu eskolálr.
  • Labele haruka estudante sira halo fali knaar profesór nian (alunu mak hakerek iha kuadru), profesór tesi-lia iha fatin seluk.

Vestuáriu 

Profesór ida bainhira atu ba servisu, tenke hatais nu’udar ema edukadór ne’ebé sai modelu ba ema seluk, la signifika hatais hanesan ema riku, maibé simples, moos no kaber. Atu nune’e bele eduka estudante sira moris simples tuir ema ne’ebé bele hadook-an no kaer metin ba identidade nu’udar eskola oan.

  • Hatama kamiza iha kalsa (ba kamiza sira ne’ebé nia modelu la permite husik iha liu)
  • Evita hatais faru talin (bluza sen mangas)
  • Labele hatais kalsa levis;
  • Mai eskola labele hatais kamizola ne’ebé laiha gola, autoriza bainhira halo limpeza jerál ruma ou tuir exersísiu iha oras desportu nian.
  • La hatais ka uza xinelus hodi ba eskola ou partisipa iha enkontru formál ruma iha edukasaun ka kualkér repartisaun governu nian;
  • La permite hodi hatais ropa transparente no saia badak hodi bá eskola;
  • Labele loke faru butaun, ka hirus matan.
  • Labele lulun kamiza ka bluza liman badak.
  • Ba profesora sira la permite hodi hatais kalsa naruk bainhira hanorin iha sala laran.

Lealdade.

Nu’udar funsionáriu públiku tenke hatudu ita nia lealdade, no nu’udar sevidór katak tenke prontu atu serví ema seluk. Tán ne’e ita sempre prontu oferese – an hodi obedese no kumpri orden no diretrizes ne’ebé mai husi ita nia superior sira nu’udar ulun boot servisu tuir lei haruka maka hanesan;

  • Halo tuir no kumpri orden husi ulun-boot;
  • Respeita desizaun ne’ebé eskola iha.
  • Nakloke-an hodi informa buat ne’ebé loos ba na’i ulun sira.

 

Onestidade.

Nu’udar edukadór ne’ebé di’ak iha devér no obrigasaun hodi ko’alia no transmite buat ne’ebé loos iha fatin ne’ebé loos.

Onestidade katak lia-loos atu nune’e, ema seluk bele konsidera profesór hanesan bee-matan ne’ebé moos ba ema hotu mak hanesan;

  • Hato’o relatóriu nst.
  • Fó resposta ba perguntas.
  • Hanorin iha prosesu aprendizajen
  • Informasaun verbál / eskrita.
  • Lia-fuan ne’ebé ko’alia/ konvivénsia loro-loron.
  • La halo, fó ka hato’o informasaun falsa sira.

Transparánsia.

  • Moris tuir ema laran moos no fuan moos, tenke nakloke-an hodi hato’o buat ne’ebé loos no iha fatin ne’ebé loos, liu-liu kona-bá jestaun finanseira ne’ebé iha ligasaun hó ita nia knaar nu’udar jestór iha eskola. Hato’o ba ita nia maluk profesór sira, alunu sira, inan-aman sira, no ita nia superiór irarkiku sira, ba ema hotu – hotu ne’ebé iha relasaun servisu hó ita, hanesan Osan ka laos Osan.

Imparsialidade.

Profesór hala’o nia funsaun neutru no sai aman ka inan ba ema hotu, la haree ba koor, rasa, suku, relijiaun, maibé hala’o nia knaar hó laran moos no nakonu hó sentimentu umanu atu oinsa atende ema seluk hanesan kriatura Maromak nian, la hali’is nar-naran ba sorin-sorin.

Bainhira profesór ida atende alunu ida iha eskola ka iha fatin seluk la haree ba Estatutu;

  • Sosial riku eh kiak, matenek eh beik;
  • Rasa mutin eh metan;
  • Suku loro-monu eh loro-sa’e;
  • Relijiaun A eh B. nst.

Desizaun ikus nian husi professores katak tenke  haforsa liu tan manual eskola nian. maibe presiza konkorda ho inan aman sira. Nune’e atu remata iha mensajen ruma  husi diretora  katak atu misaun ne’e atu sai diak liu tan entre ita tenke kolabora diak liu tan ho inan aman sira atu bele eduka labarik sira ho diak, no bele sai diak iha futuro.

(Grinalda Costa)