East Asia-Oceania Regional Conference: The State of Salesian Historiography and the Conservation and Development of the Salesian Historical Patrimony in the Region (4-8 Novembru 2013)

Cebu – Vizita ba fatin istóriku ruma horisehik, 7 Novembru iha sidade Cebu nian hanesan “Basilica Minore del Santo Niño de Cebu” nian harii iha tinan 1735 no Kreda rua modernu liután santu Pedro Calungsod nian ne’ebé harii liutiha beatifikasaun iha tinan 2000 no kanonizasaun santu katekista filipino ne’e iha 2012, iha nu’udar finalidade haree oinsá hala’o konservasaun ba artefaktu istóriku sira.

Iha Eukaristia ho arsebispu Jose Serofia Palma, nia hateten katak “fatu istóriku mak dimensaun konstitutiva fiar sarani nian. Istória salvasaun nian la’ós mitolojia ida, maibé istória loos ida nune’e presiza estuda ho métodu sériu peskiza istórika nian” (kf VD 57). Hodi refere ba “Basilica Santo Niño” nia torre ne’ebé monu eh Catedral Episcopal Cebu nian ne’ebé estraga tanba terremotu iha loron 15 Outubru 2013, nia dehan katak istória submete ba destrusaun, nune’e dezafiu ba ita atu konserva ita-nia patrimóniu kulturál sira. Vizita ba templu rua S. Pedro Calungsod nian sai mós konvite ida atu valoriza ita-nia monumentu sira, fatin istóriku sira atu tau iha ita-nia arkivu no muzeu sira.

Delegada/u sira mós vizita Universidade S. Carlos nia “Learning Resource Center” (Biblioteka) atu haree sira-nia modalidade konservasaun livru “raru” sira ne’ebé iha tinan atus ba atus.

Iha loraik iha kontinuasaun aprezentasaun kona-ba istoriografia iha Myanmar, Filippinas no istoriografia irmán sira “Daughters of Queenship of Mary”. Sira-nia esperiénsia tulun atu iha ideia oinsá hala’o istoriografia no aprende husi sira-nia falla. Iha kontestu barak ne’ebé tanba rejime totalitarizmu nian hanesan iha Vietnam, sira-nia arkivu lakon hotu maibé sira konsege hakerek sira-nia istória tanba sira nia dedikasaun atu buka fonte sira ho modalidade oioin no hakerek maski ne’e husu sakrifísiu, rekursu umanu no ekonómiku.

Ohin mós iha “buona notte” fahe lisuk entre padre Manuel no irmán Jacinta ne’ebé aprezenta sira-nia prezensa padre Manuel hateten katak iha ona padre ida husi Lisboa (Portugal) ne’ebé hakerek ona kapítulu ida kona-ba salezianu sira iha Timór. Oras-ne’e, nia buka atu kontinua husi tempu livre ne’ebé nia iha. Irmán Jacinta fali hato’o katak FMA sira foin selebra tinan 25 prezensa FMA nian no ba okaziaun ne’e sira publika livru komemorativu ida kona-ba FMA nia prezensa. Iha publikasaun uluk halo de’it kópia sanulu ba konvidadu espesiál ruma no oras ne’e iha prosesu “edit” ba publikasaun foun. Prezensa FMA foin tinan 25 maibé nu’udar Inspetoria tinan lima de’it, nune’e bele hateten katak nia dokumentu balun sei dokumentu moris nian… Irmán Jacinta mós hateten katak semináriu ne’e sei tulun atu sensibilza komunidade inspetoriál ba importánsia istória nian, konservasaun materiál sira importante nu’udar patrimóniu Institutu nian.