Papa Bergoglio iha Angelus 3 Novembru 2013

 

Maun no biin-alin sira, bondia!

 

Evanjellu Lucas nian iha domingu ne’e hatudu mai ita katak Jezús, iha nia dalan ba Jerusalém, tama iha sidade Jericó nian. Ne’e mak etapa ikus viajen ida nian ne’ebé iha nia laran rezume sentidu Jezús nia moris tomak, dedika atu buka salva bibi sira ne’ebé lakon husi uma Israel nian. Maibé hetok iha nia dalan besik liután ba meta, hetok forma sírkulu ida funu-baluk nian hale’u Jezús.

Maski nune’e, iha Jericó, akontese eventu ida ksolok nian ne’ebé S. Lucas haktuir: Zaqueu nia konversaun. Mane ne’e mak bibi ida ne’eb´elakon, ema despreza nian, ema “eskomungadu” ida”, tanba nia mak publikanu ida, eh liuliu, xefe kobradór sira impostu sidade nian, belun husi okupante romanu ne’ebé ema ódiu liu, na’ok-teen ida no esploradór ida. Bela figura, loos ga lae? Nune’e duni.

Hetan impedimentu atu hakbesik ba Jezús, karik tanba motivu ninia fama aat, no tan estatura badak, Zaqueu sa’e ai-hun ida atu bele haree Mestre ne’ebé liu. Jestu esteriór ida-ne’e, maski ridíkulu uitoan, esprime, hahalok interiór ema nian ne’ebé buka atu sees husi ema lubun-boot atu bele iha kontaktu ida ho Jezús. Zaqueu rasik la hatene ninia jestu nia sentidu kle’an; la hatene tanba sá halo ida-ne’e; la barani mós hein atu supera distánsia ne’ebé haketak nia husi Na’i; nia kontente de’it atu haree Nia bainhira liu. Maibé Jezús, bainhira to’o besik ba ai-hun ne’e, bolu nia ho naran: “Zaqueu, tuun lalais, tanba ohin ha’u tenke bá ó-nia uma” (Lc 19, 5). Mane ho estatura badak ne’e, ne’ebé ema hotu rejeita no dook husi Jezús hanesan lakon iha anonimatu; maibé Jezús bolu nia, no naran Zaqueu ne’e, iha lian sira tempu ne’ebá nian, iha signifikadu furak nakonu ho aluzaun: “Zaqueu” defaktu signifika “Maromak hanoin”. Furak: “Maromak hanoin”.

No Jezús bá iha Zaqueu nia uma, hodi hamosu krítika husi povu Jericó tomak. Tanba iha tempu ne’ebá mós ema ko’alia aat liu ema seluk, né? No povu hateten: “Maibé oinsá mak ne’e? Ho ema di’ak hotu ne’ebé sidade iha, nia bá mak ema publikanu ida nia uma?” Loos, tanba emane’e lakon; no Jezús dehan: “Ohin salvasaun tama iha um ane’e, tanba nia mós Abraaun nia oan ida” (Lc 19, 9). Iha Zaqueu nia uma, husi loron ne’ebá, tama ksolok, tama dame, tama salvasaun, tama Jezús.

La eziste profisaun eh kondisaun sosiál ida, la iha salan eh krime ida ne’ebé bele kansela husi Maromak nia memória no fuan naran oan ida. “Maromak hanoin”, nafatin, la haluha ema hotu ne’ebé nia hakiak; Nia mak Aman, nafatin hein ho matan moris no domin atu haree iha nia oan nia fuan moris hakaran atu fila fali ba uma. No bainhira nia haree hakaran ne’e, maski hodi hatudu de’it, no dala barak inkonxiente, Nia ba kedas iha nia sorin, no ho Ninia perdaun halo sai kmaan liután dalan konversaun nian no nakfilak nian. Maibé ita hateke ba Zaqueu ohin iha ai-hun leten: ridíkulu, maibé jestu ida salvasaun nian. No ha’u hateten ba ó: se ó iha todan ida iha konxiénsia, seó moe kona-ba ba buat barak ó halo, para uitoan, keta dezespera, hanoin katak iha Ema ida hein ó, tanba nia nunka husik atu lembra ó, atu hanoin ó. No Nia mak ó-nia Aman, Maromak, Jezús ne’ebé hein ó! Sa’e, hanesan Zaqueu halo; sa’e ai-hun vontade atu hetan perdaun nian. Ha’u asegura ó katak ó sei la hetan deziluzaun. Jezús nia laran-sadia no nunka kole atu perdua. Hanoin didi’ak, sin? Ne’e mak Jezús.

Maun no biin-alin sira, ita husik atu Jezús mós bolu ita ho ita-nia naran! Iha ita-nia fuan nia laran, mai ita rona Ninia lian ne’ebé dehan mai ita: “Ohin ha’u tenke bá iha ó-nia uma; ha’u hakarak para iha ó-nia uma no iha ó-nia fuan”, katak, iha ó-nia moris. No ita bá simu Nia ho ksolok: Nia bele nakfilak ita,bele nakfilak ita-nia fuan fatuk nian iha fuan isin nian, bele hasai ita husi egoízmu no halo ita-nia moris don ida domin nian. Jezús bele halo. Husik Jezús hateke ba ó.

Maun no biin-alin sira, ita husik atu Jezús mós bolu ita ho ita-nia naran! Iha ita-nia fuan nia laran, mai ita rona Ninia lian ne’ebé dehan mai ita: “Ohin ha’u tenke bá iha ó-nia uma; ha’u hakarak para iha ó-nia uma no iha ó-nia fuan”, katak, iha ó-nia moris. No ita bá simu Nia ho ksolok: Nia bele muda ita, bele nakfilak ita-nia fuan fatuk nian iha fuan isin nian, bele hasai ita husi egoízmu no halo ita-nia moris don ida domin nian. Jezús bele halo. Husik Jezús hateke ba ó.