Minutu 30 ba Lectio Divina ida ho perfíl teolójiku aas, ne’ebé Amu-Papa aprezenta iha Segunda kalan, 11 Juñu 2012 iha Bazílika S. Giovanni Laterano iha abertura enkontru dioseze Roma nian. Nia konvida partisipante sira atu reflete kona-ba signifikadu sakramentu Batizmu nian – “ain-hakat dahuluk ba Moris-hi’as”.  Sarani sira simu konvite atu konfronta nafatin sira nia moris ho elementu importante rua sakramentu nian: matéria reprezenta ho bee no liafuan, ne’ebé esprime liuhusi elementu tolu seluk ritu nian: renúnsia, promesa sira, invokasaun sira.

Bele lee testu kompletu tuirmai:

«Eminénsia, maun-alin sira iha saserdósiu no iha episkopadu, maun-alin doben sira, ba ha’u ksolok boot tebes mai iha ne’e, iha Katedrál Roma nian ho reprezentante sira ha’u-nia dioseze nian, no ha’u agradese ho fuan Kardeál Vigáriu ba ninia liafuan di’ak sira.

Ita hatene tiha ona katak Na’i nia liafuan ikus iha rai ba ninia eskolante sira maka : «Imi bá hanorin nasaun hothotu; sarani sira hodi Aman, Oan no Espiritu Santu nia naran» (kf Mt 28,19).

Imi bá hanorin no sarani sira. Tanba sá maka la sufisiente ba eskolante sira atu koñese Jezús nia doutrina, koñese valór sarani sira? Tanba sá presiza sarani? Ne’e maka tema ita-nia reflesaun nian, atu komprende sakramentu Batizmu nia realidade, nia profundidade. Odamatan dahuluk ida loke mai ita se ita lee ho atensaun Na’i nia liafuan hirak ne’e. Hili liafuan «iha Aman nia naran» iha testu gregu importante liu: Na’i hateten «eis» no la’ós «en», katak «hodi naran» Trindade nian – hanesan bainhira ita dehan vise-perfeitu ida ko’alia «hodi naran» prefeitu nian, embaixadór ida «hodi naran» governu nian: la’e. Nia dehan: «eis to onoma», katak imersaun ida iha Trindade nia naran, introdús/tama ihaTrindade nia naran, interpenetrasaun ida Maromak nia an ho ita-nia an, luku iha Maromak Trindade, Aman, Oan no Espíritu santu, hanesan n.e. iha kaben, ema nain rua sai isin ida, sai realidade ida foun, únika, ho naran foun, úniku. Na’i tulun ita atu komprende di’ak liután realidade ida-ne’e iha ninia kolókiu ho saduseu sira kona-ba moris-hi’as. Saduseu sira rekoñese Livru lima Moizés nian de’it husi kánone Testamentu Tuan nian no iha livru sira-ne’e la ko’alia kona-ba moris-hi’as; tanba ne’e sira nega katak laiha.

Na’i, própriu husi Livru lima ne’e hatudu realidade moris-hi’as nian no dehan: Imi la hatene katak Maromak hanaran nia an Abraun nia Maromak, Izaak nia Maromak, no Jacob nia Maromak? (kf Mt 22,31-32). Nune’e, Maromak foti sira na’in tolu ne’e no iha nia naran sira sai Maromak nia naran. Atu komprende sé maka Maromak ida-ne’e tenke haree ema sira ne’e ne’ebé sai tiha ona Maromak nia naran, naran ida Maromak nian, imerje/luku iha Maromak.  Nune’e ita haree katak sé mak horik iha Maromak nia naran, sé luku iha Maromak, nia moris, tanba Maromak – Na’i dehan – Maromak ida la’ós  ema-mate sira nia Maromak, maibé ema-moris sira-nian, no se nia ema sira-ne’e nia Maromak, nia Maromak ema-moris sira nian; ema-moris sira moris tanba horik iha Maromak nia memória , Maromak nia moris. No ida-ne’e duni mak akontese iha ita-nia sai sarani: ita tama iha Maromak nia naran, nune’e ita pretense ba naran ida-ne’e no Ninia naran sai ita-nia naran no ita mós bele, ho ita-nia sasin – hanesan sira na’in tolu Testamentu Tuan nian –, sai sasin Maromak nian, sinál ida kona-ba sé maka Maromak ida-ne’e, Maromak ida-ne’e nia naran.Nune’e, sai batizadu signifika sai ida ho Maromak; iha ezisténsia únika, foun ita pertensa ba Maromak, ita luku iha Maromak rasik. Hanoin kona-ba ida-ne’e ita bele haree kedas konsekuénsia ruma.

Konsekuénsia dahuluk maka Maromak la’ós ona dook liu husi ita, la’ós realidade ida atu diskute – se iha ka la iha –, maibé  ita horik iha Maromak no Maromak horik iha ita. Prioridade, Maromak nia sentralidade iha ita-nia moris mak konsekuénsia dahuluk Batizmu nian. Ba kestaun: «Maromak iha?», resposta mak: «Iha no hela hamutuk ita; sentrál iha ita-nia vida Maromak nia babesik ida ne’e, hela iha Maromak rasik, ne’ebé la’ós fitun ida dook iha lalehan, maibé ambiente ida ha’u-nia moris nian». Ida-ne’e maka konsekuénsia dahuluk no nune’e tenke dehan mai ita katak ita tenke konsidera Maromak nia prezensa ida-ne’e, moris tebes duni iha ninia futar oin.

Konsekuénsia daruak husi buat hotu ha’u hateten la’ós ita mak halo ita-nia an sai sarani. Sai ema-sarani la’ós buat ida mai tuir ha’u-nia desizaun: «ha’u agora halo ha’u-nia an sai sarani». Konserteza, ha’u-nia desizaun mós nesesária, maibé liuliu ne’e Maromak nia hahalok ida ho ha’u: la’ós ha’u mak halo an sai sarani, Maromak mak asume ha’u, hili ha’u nune’e, hodi dehan  «sín» ba Maromak nia hahalok ida-ne’e, ha’u sai ema sarani. Sai ema-sarani, iha sensu ida, maka [atitude] pasiva ida: ha’u la halo ha’u-nia an sai ema-sarani, maibé Maromak mak halo ha’u sai ninia emar ida, Nia kaer ha’u nia liman no realiza ha’u nia vida iha dimensaun foun ida. Hanesan la’ós ha’u maka halo atu ha’u moris, maibé  vida ne’e haraik mai ha’u; ha’u moris la’ós tanba ha’u halo an sai ema, maibé sai ema tanba haraik mai ha’u nu’udar prezente moris emak (ema nian).

Nune’e mós sai ema-sarani buat ida haraik mai ha’u nu’udar don, pasivu ida mai ha’u, ne’ebé sai ativu iha ita-nia, ha’u-nia moris. No faktu pasivu ida-ne’e, katak la’ós ha’u mak halo ha’u-nia an sai sarani, maibé Maromak mak halo, implika uitoan ona mistériu Krús nian: hodi mate de’it ba ha’u-nia egoízmu, hodi sai husi an rasik, ha’u bele sai ema-sarani.

Elementu datoluk ne’ebé loke kedas iha vizaun ida-ne’e maka, naturalmente,  hodi imerje/luku iha Maromak, ha’u sai ida de’it ho maun-alin sira, basá ema sira seluk hotu-hotu horik iha Maromak no se ema hasai ha’u husi ha’u-nia izolamentu, se ha’u luku iha Maromak, ha’u sei tama iha komuñaun ho ema seluk. Sai ema-sarani la’ós hahalok solitáriu ida «ha’u-nian», maibé nafatin presiza duni sai ida ho ema hotu, sai ida iha unidade no solidariedade ho Kristu nia Isin tomak, ho komunidade tomak maun-alin sira nian.  Realidade maka Batizmu hatama ha’u iha komunidade, sobu ha’u-nia izolamentu. Ita tenke konxiente kona-ba ne’e iha ita-nia sai ema-sarani.

No finalmente, ita filafali ba Kristu nia Liafuan ba saduseu sira: «Maromak mak Abrau nia Maromak, Izaak nia Maromak, no Jacob nia Maromak» (kf Mt 22,32), no nune’e ema sira ne’e la mate; se sira horik iha Maromak sira moris. Atu dehan katak ho Batizmu, ho imersaun iha Maromak nia naran, ita tama mós iha vida imortál, ita moris ba nafatin. Ho liafuan seluk, Batizmu mak etapa dahuluk Moris-hi’as nian: luku iha Maromak, ita luku ona iha moris naksobu-laek, hahú ona Moris-hi’as. Hanesan Abraun, Izaak no Jacob  nu’udar «naran Maromak» nian sira moris hela, nune’e ita, tama iha Maromak nia naran, ita moris iha vida imortál. Batizmu mak ain-hakat dahuluk Moris-hi’as nian, tama iha vida naksobu-laek Maromak nian. Nune’e, iha momentu dahuluk ida, formula batizmál S. Mateus nian, ho Kristu nia liafuan ikus, ita haree ona buat esensiál kona-ba Batizmu.

Agora ita ba haree ritu sakramentál, atu bele komprende ho modu presizu liután sá loos maka batizmu. Ritu ida-ne’e, hanesan kuaze ritu sakramentu hotu nian, kompostu husi elementu rua: matéria – bee – no liafuan. Ida-ne’e importante tebes. Kristianizmu la’ós buat ida espirituál loos de’it, buat ida sujetivu de’it, sentimentu nian, vontade nian, ideia nian, maibé realidade kósmika ida. Maromak maka Kriadór matéria hotu nian, matéria tama iha kristianizmu, no  iha de’it kontestu boot matéria no espíritu nian hamutuk mak ita sai ema sarani. Importante liu, nune’e, atu matéria halo parte ita-nia fiar, isin halo parte ita-nia fiar; fiar la’ós espirituál loos de’it, maibé Maromak hatama ita iha realidade tomak kozmus nian no nakfilak kozmus, dada ba nia. No ho elementu materiál ida-ne’e – bee – la tama de’it elementu fundamentál ida kozmus nian,  maibé simbolizmu hotu relijiaun nian, basá iha relijiaun hotu bee iha buat ruma atu dehan sai.

Relijiaun sira nia dalan, babukak ida Maromak nian ho modu oioin – modu sala mós, maibé nafatin babukak Maromak nian –  asume tiha iha Sakramentu. Relijiaun sira seluk, ho sira nia dalan bá Maromak, sira marka prezensa, asume sira, nune’e halo sínteze mundu nian; babukak hotu Maromak nian ne’ebé esprime iha símbolu sira relijiaun nian, no liuliu – naturalmente – simbolizmu Testamentu Tuan nian, hodi nune’e, ho ninia esperiénsia tomak salvasaun no Maromak nia laran-di’ak nian, sai prezente. Ita sei filafali ba pontu ida-ne’e.

Elementu seluk maka liafuan, no liafuan ida-ne’e aprezenta an ho elementu tolu: renúnsia sira, promesa sira, invokasaun sira. Importante maka liafuan sira-ne’e la sai liafuan de’it, maibé sai dalan moris nian. Iha liafuan sira-ne’e realiza desizaun ida, iha liafuan sira ne’e ita hetan ita-nia dalan batizmál tomak  – tantu pre-batizmál, nune’e mós pos-batizmál;  nune’e, ho liafuan sira-ne’e, no mós ho símbolu sira, Batizmu habelar iha ita-nia moris tomak. Realidade sira promesa nian, renúnsia nian, invokasaun nian maka realidade ne’ebé dura ba moris tomak, tanba ita sei nafatin iha ita-nia dalan batizmál, iha dalan katekumenál, liuhusi liafuan sira-ne’e no liafuan sira-ne’e nia realizasaun. Sakramentu Batizmu la’ós hahalok ida ba oras ida nian, maibé realidade ida ita-nia moris tomak nian, dalan ida ita-nia vida tomak nian. Loloos, iha nia kotuk iha mós doutrina dalan rua nian, ne’ebé fundamentál ba kristianizmu dahuluk: dalan ida iha-ne’ebé ita dehan «lae» no dalan ida iha-ne’ebé ita dehan «sín». Ita hahú ho parte dahuluk, renúnsia sira. Iha rnúnsia tolu no ha’u foti uluknanai ida daruak: «Imi hakribit babeur aat hodi lakohi moris iha salan?».

Sá loos maka babeur aat nian sira-ne’e? Iha Kreda antiga, no ba sékulu barak, iha espresaun ida-ne’e: «Imi hakribit diabu nia ostentasaun/loko an?», no ohin loron ita hatene katak sá espresaun «diabu nia ostentasaun». Diabu nia loko an maka liuliu espetákulu raak (raan nian), iha-ne’ebé krueldade sai divertimentu, iha-ne’ebé hahalok oho ema nian sai buat ida espetakulár: espetákulu, ema ida nia moris no mate. Espetákulu raak sira-ne’e divertimentu aat nian maka«diabu nia loko an», iha-ne’ebé mosu ho aparénsia fafurak nian, loloos, mosu ho ninia krueldade hotu. Maibé aleinde signifikadu imediatu ida-ne’e  liafuan «diabu nia loko an», hakarak hateten kona-ba tipu ida kultura nian, kona-ba ”way of life” ida, modu ida moris nian, iha-ne’ebé la’ós lialoos mak konta maibé aparénsia, la buka lialoos maibé efeitu, sensasaun, no iha pretestu lialoos nia okos, loloos harahun ema sira, buka harahun no kria an rasik mesak nu’udar vensedór. Nune’e, renúnsia ida-ne’e reál tebes: ida-ne’e maka renúnsia ba tipu ida kultura nian ne’ebé anti-kultura, kontra Kristu no kontra Maromak. Sarani sira hakotu lia hasoru kultura ida ne’ebé, iha S. João nia Evanjellu hanaran «kosmos houtos», «mundu ne’e». Ho «mundu ne’e», naturalmente, João no Jezús la ko’alia kona-ba Maromak nia Kriasaun, ema nu’udar an rasik, maibé kona-ba kriatura ida ne’ebé domina no impoin hanesan mundu maka buat ne’e, no hanesan ida-ne’e mak modu atu moris ne’ebé tenke impoin.

Oras ne’e ha’u husik ba imi ida-idak atu reflete kona-ba «diabu nia loko an» ida-ne’e, ba kultura ida-ne’e iha-ne’ebé ita hateten «lae». Sai sarani sgnifika iha ninia substánsia emansipa an, liberta an husi kultura ne’e. Ita koñese ohin-loron tipu ida kultura nian iha ne’ebé lialoos lakonta buat ida; maski aparentemente hakarak hatudu hanesan lialoos, maibé buat ne’eb´e konta maka sensasaun no espíritu difamasaun no destruisaun nian. Kultura ida iha-ne’ebé, moralizmu, maka loloos, máskara ida atu konfunde, atu kria konfuzaun no destruisaun. Kontra kultura ida-ne’e, iha-ne’ebé lia-bosok hatais an ho lialoos no informasaun nian, kontra kultura ida ne’ebé buka de’it di’ak materiál no nega Maromak, ita dehan «lae». Ita koñese didi’ak mós husi Salmu barak kontraste kultura ida-nian iha-ne’ebé ema ida parese immune ba aat hotu mundu nian, tau nia an iha buat hotu nia leten, iha Maromak nia leten, loloos ne’e kultura ida aat nian, aat nia ukun. Nune’e, desizaun Batizmu nian, parte dalan katekumenál ida-ne’e ne’ebé dura ita-nia moris tomak, mak loos duni «lae» ida-ne’e, hateten no realiza ho modu foun loron ba loron, ho mós sakrífisiu ne’ebé susar atu ba kontra kultura ne’ebé domina iha parte barak, maski nia impoin an nu’udar mundu, mundu ida-ne’e: ne’e la loos. No iha ema barak ne’ebé hakarak lialoos.

Nune’e ita hakat ba renúnsia dahuluk: «Imi hakribit salan hotu hodi moris loos iha liberdade nu’udar Maromak oan?».

Ohin-loron liberdade no vida sarani, kumpre Maromak nia ukun-fuan, la’o iha diresaun kontráriu ba malu;  sai ema-sarani hanesan sai atan; liberdade mak emansipa an husi fiar sarani,  emansipa an – ikusmai – husi Maromak. Liafuan salan dala barak sai kuaze ridíkulu ba ema barak, tanba sira dehan: «Oinsá maka ne’e! Ha’u la bele ofende Maromak! Maromak boot liu, no importa saida ba Maromak, se ha’u halo sala ki’ik ida? Ita labele ofende Maromak, ninia interese boot tebes atu sente katak ita ofende nia». Parese loos, maibé la loos. Maromak halo an vulneravel. Iha Kristu hedi iha Krús ita haree maromak ida ne’eb´ehalo an vuneravel, halo an vulneravel to’o mate. Maromak iha interese ba ita tanba nia hadomi ita no Maromak nia domin mak vulneravel, Maromak nia domin maka preokupasaun ba ema, Maromak nia domin signifika katak ita-nia preokupasaun dahuluk mak atu la ofende nia, atu la harahun nia domin, la halo buat ruma kontra nia domin selae ita sei moris mós kontra ita-nia an rasikk no kontra ita-nia liberdade. No, loloos liberdade aparente iha emansipasaun husi Maromak nakfilak ba eskravidaun ba ditadura barak tempu nian, ne’ebé ema tenke tuir atu la’o ho tempu ka moda.

No finalmente: «Imi hakribit Satanás?». Ida-ne’e dehan mai ita katak iha «sín» ida ba Maromak no «lae» ida ba kbiit Malignu nian ne’ebé koordena atividade sira-ne’e hotu no hakarak sai maromak mundu ne’e nian, hanesan mós S. João nia liafuan haktuir. Maibé nia la’ós Maromak, nia adversáriu de’it, no ita la hakruuk ba ninia kbiit; ita hateten «lae» tanba ita dehan «sín», «sín» fundamentál ida, «sín» domin no lialoos nian. Renúnsia tolu ne’e, iha ritu Batizmu nian, iha tempu antigu, akompaña ho imersaun tolu: imersaun iha bee nu’udar símbolu mate nian,  símbolu «lae» ida nian ne’ebé loloos mate ba tipu ida moris nian no resureisaun ba moris seluk. Ita sei fila fali ba pontu ne’e.

Hafoin, konfisaun liuhusi pergunta tolu: «Imi fiar Aman Maromak bele halo buat hotu, Kriadór; iha Kristu no, ikusmai, iha Espíritu Santu no Kreda?». Fórmula nia parte tolu ne’e dezenvolve husi Na’i nia Liafuan «sarani sira hodi Aman, Oan no Espiritu Santu nia naran»; liafuan sira-ne’e presiza konkretiza no hakle’an: katak sá Aman, katak sá Oan – fiar tomak iha Kristu, realidade tomak Maromak nia halo-an ba mane – no katak sá fiar simu batizmu iha Espíritu Santu, nune’e mós Maromak nia hahalok tomak iha istória, iha komuñaun Santu sira-nian. Nune’e, fórmula pozitiva Batizmu nian maka diálogu ida mós: la’ós simplesmente fórmula ida. Liuliu konfisaun fiar nian la’ós de’it buat ida atu komprende, buat intelektuál ida, buat ida atu dekór – loos duni, ida-ne’e mós – kona mós intelektu, liuliu kona ita-nia moris. No ida-ne’e ha’u hanoin importante liu. Ne’e maka diálogu ida Maromak nian ho ita, Maromak nia hahalok ho ita, no ita-nia resposta ida, dalan ida. Lialoos Kristu nian bele komprende de’it se komprende moris. Hodi simu de’it Kristu nu’udar dalan ita bele loos duni la’o iha Kristu nia dalan no bele komprende lialoos Kristu nian. Lialoos ne’ebé la moris tuir la loke an nu’udar lialoos; lialoos ne’ebé moris tuir, lialoos ne’ebé simu nu’udar modu moris nian, nu’udar dalan, loke an nu’udar lialoos iha ninia rikusoin no profundidade tomak. Nune’e, fórmula ida-ne’e maka dalan ida, espresaunida ita-nia konversaun nian, asaun ida Maromak nian. No ita hakarak duni sai konxiente kona-ba ne’e mós iha ita-nia moris tomak: katak ita la’o iha komuñaun ho Maromak, ho Kristu. Nune’e,  ita moris iha komuñaun ho lialoos: hodi moris tuir lialoos, lialoos sai vida no moris vida ida-ne’e ita hetan lialoos.

Agora ita hakat ba elementu materiál: bee. Importante tebes haree signifikadu rua bee nian. Husi sorin ida, bee halo ita hanoin kona-ba tasi, liuliu Tasi Mean, mate iha Tasi Mean. Iha tasi ita haree kbiit mate nian, nesesidade atu mate nune’e to’o ba vida foun ida. Ha’u hanoin ida-ne’e importante tebes. Batizmu la’ós de’it serimónia ida, rituál ne’ebé introdús tempu barak liubá, no la’ós de’it limpeza ida, operasaun kosmétika ida. Liután duke limpeza ida: nia maka mate no moris, mate ba ezisténsia ida no moris-hikas, resureisaun ba vida foun. Ida-ne’e ema-sarani nia profundidade: la’ós deit buat ruma ne’ebé tutan tan, maibé moris foun. Hakat liu tiha Tasi mean, ita sai ema foun. Nune’e tasi, iha esperiénsia hotu Testamentu Tuan nian, sai ba ema sarani sira símbolu Krús nian. Tanba liuhusi mate de’it, renúnsia radikál ida iha-ne’ebé ema mate ba tipu ida vida nian, bele realiza moris filafali no bele loos duni hetan vida foun. Ida-ne’e maka parte ida simbolizmu bee nian: simboliza – liuliu iha imersaun tempu antigu nian – Tasi Mean, mate, Krús. Husi Krús de’it maka mai moris foun no ida-ne’e realiza loroloron. Lahó mate ida-ne’e ne’ebé hafoun nafatin, ita la bele renova vitalidade loos iha moris iha Kristu.

Maibé símbolu seluk maka ida bee-matan nian. Bee maka moris hotu nia hun; aleinde simbolizmu mate nian, iha mós simbolizmu vida foun nian. Vida hotu mai mós husi bee, husi bee ne’ebé mai husi Kristu nu’udar vida foun ne’ebé akompaña to’o moris rohan-laek.

Ikus nian hela maka kestaun – liafuan ida de’it – kona-ba kosok-oan sira nia Batizmu. Justu atu halo, ka di’ak liuhalo uluk dalan katekumenál atu to’o ba Batizmu ida ne’ebé loos duni realiza? No kestaun seluk ne’ebé mosu beibeik maka:  «Maibé ita bele impoin ba labarik ida relijiaun ida-ne’ebé nia hakarak tuir ka lae? Ita la bele husik ba labarik ne’e atu halo nia hilin?». Lia-husun sira ne’e hatudu katak ita la haree ona iha fiar sarani moris foun, moris loos, maibé haree nu’udar hilin ida entre sira seluk, mós hanesan naha-todan ida ne’ebé la bele impoin lahó sujeitu nia konsentimentu. Realidade oin seluk liu. Moris rasik fó mai ita la hodi ita nia hilin se hakarak ka lakohi moris; la iha ema ida maka ba nia husu: «ó hakarak moris ka lae?». Ita simu moris lahó konsentimentu préviu, haraik de’it nune’e nu’udar prezente no ita la bele deside uluk «sín ka lae». No, loloos pergunta loos maka: «Justu ka lae fó moris iha mundu ne’e lahó konsentimentu –ó hakarak moris ka lae?  Bele ka lae antisipa vida, fó moris maski sujeitu la iha posibilidade atu deside?».

Tuir ha’u: posivel no justu de’it se, ho vida, ita mós bele fó garantia katak vida – ho mundu nia problema hotu maski nune’e –nia di’ak, di’ak atu moris, katak iha garantia ida katak vida ne’e di’ak, katak Maromak proteje nia no nia maka prezente loos ida. Antisipasaun sensu nian justifika antisipasaun vida nian. No tanba ne’e Batizmu nu’udar garantia  soin Maromak nian, nu’udar antisipasaun sensu nian, antisipasaun Maromak nia «sín» ne’ebé proteje vida, justifika mós antisipasaun vida nian. Nune’e, labarik sira nia Batizmu la ba kontra liberdade; nesesáriu duni fó ida-ne’e, atu justifika mós prezente – oinseluk fali bele sai kestionavel – moris nian. Moris ne’ebé iha Maromak nia liman de’it, iha Kristu nia liman, luku iha Maromak Trindade nia naran, maka loos duni soin ida ne’ebé bele fó lahó eskrúpulu. Nune’e ita agradese Maromak ne’ebé haraik mai ita prezente ne’e, haraik mai ita nia an rasik. No ita-nia dezafiu maka moris prezente ida-ne’e, loos duni moris, iha dalan pos-batizmál, tantu renúnsia sira nune’e mós «sín» no moris nafatin iha Maromak nia «sín» boot, nune’e moris di’ak. Obrigadu».

© Copyright 2012 – Libreria Editrice Vaticana